•davr nashriyoti t o s h k e n t

Leonardo  da  Vinchi  qushga  o'xshash  planyor va  qanotlarini  silki- 

tadigan  uchuvchi  apparat  eskizlarini  chizganligi  ma’lum,  shuning-

Bir  necha  yillardan  so'ng,  1897-yilda  fransuz  Kle- 

m ent Ader (1841-1925)  ham  Mojayskiyning yo'lidan 

borib,  m otor orqali parvoz qilishga  urinib  ko'rdi.  Uning 

«Eol»  yoki  «Avion»  deb  atalgan  apparati konstruksiyasiga  ko'ra 

qanotlarini yozib  turgan  ko‘rshapalakni eslatardi.  Bug'  dvigate- 

li bilan jihozlangan  bu  uchuvchi apparat yerdan  ko'tarilishga  va 

to'g'riga qarab  100 metrgacha uchib borishga muvaffaq bo'ldi.

---

5

Da Vinchi vertolyoti

dek,  ko'tarib  turuvchi  vint  -   Arximed 

spiral! tasviri,  vertolyot  namunasi  ham 

unga taalluqli. To'g'ri,  bu eskizlar hech 

qanaqa  aero-dinamik  va  chidamliligi 

bo'yicha  hisob-kitoblarga asoslanma- 

gan,  chunki  o'sha  paytda  hali  buning 

uchun nazariy zamin yaratilmagan edi. 

Leonardo  da  Vinchining  ko‘z  o'ngida 

namoyon  bo'lgan  -   havodan  og'irroq 

uchuvchi  apparatning  yagona  «proto­

tipi»  -  tabiat tomonidan  yaratilgan  qushlar edi.  Aynan  qanot qoqish 

prinsipini buyuk rassom o‘z apparati konstruksiyasiga tadbiq qildi.

1882-yilda  rus  dengiz  ofitseri  Aleksandr  Fyodorovich  Mojayskiy 

(1825-1890)  o ‘z konstruksiyasi asosida yaratgan sam olyotida m o­