Davolash va Tibbiy pedagogika fakulteti 5


Ayollar jinsiy a‘zolarning yalliglanish kasalliklari



Download 5,34 Mb.
Pdf ko'rish
bet183/445
Sana15.01.2022
Hajmi5,34 Mb.
#366142
1   ...   179   180   181   182   183   184   185   186   ...   445
Bog'liq
ginekologiya fani

Ayollar jinsiy a‘zolarning yalliglanish kasalliklari

 
      Xotin  –  qizlar  jinsiy  organlarning  yalliglanish  protsesslari  davolash  va  oldini  olish  ayollar  sogligini 
saklashda  muxim  rol  uynaydi.  Ilmiy  tasdiklangan  to`g`ri  tashqil  kilingan  davo  profilaktik  yerdam  kasal 
bo`lgan ayollarning ish faoliyatiga, sotsial va oila xaetiga va ularning generativ funksiyasiga e‘tiborli ta‘sir 
etadi. 
Uchrashishi:  jinsiy organlar yalliglanishi xamma ginekologik kasallarning 60  - 65 % tashqil etib, ularning 
30 % stasionar sharoitda davolanadi.  Yalliglanish kasalliklarining usishi axoli migratsiyasinng ko`payishi 
urbanizatsiya, prostitutsiyaning ko`payishiga bog`liqdir. 


101 
 
VOZ  (1982)  ma‘lumotiga  karaganda  jinsiy  organlar  yalliglanishi  umumiy  axolining  1  %  tashqil  etib, 
axolining  seksual  aktivligi  sonining  3  %  ni  tashqil  etadi.  Sanoati  rivojlangan  mamlakatlarda  AKSh  va 
Yevropada salpingit 15 – 39 yoshli ayollarda xar 1000 tadan 10 – 13 uchraydi, 75 %  ayollar 25 yeshdan 
kam, shulardan 75 % tugmaganlardir. Xlomidin sababli bo`lgan yalliglanish 15 – 19 yoshli qizlarda 16 %, 
25 – 19 yoshlarda 6 % va 30 yoshli 2,5 % ni tashqil etadi. 
      Mikoplazmalar,  uroplazmalar  20  yoshgacha  bo`lgan  ayollarda  ko`p  yalliglanishga  sabab  bo`ladi.  30 
yoshdan  ortiklarida  kasallik  sababi  anaerob  mikroorganizmlardir.  Utkir  yalliglanish  protsesslari  20  –  24 
yoshgacha bo`lgan gruppada, 25 – 30 yoshda surunkali yalliglanish protsesslari va ularning asoratlari ko`p 
uchraydi. (bepushtlik, ektopik homiladorlik). 
      Jinsiy  a‘zolar  yalliglanishida  jinsiy  organlar  idial  mikroflorasi  muxim  rol      uynaydi.  Jinsiy  traktining 
ma‘lum uchastkasida normada ma‘lum mikroflora yashaydi. Qin mikroflorasi kuyidagilardan iborat: 
iaeksimon  flora:  anaerob  va  asosan  aerob,  gemolitik  va    negemalitik  streptokokklar,  interekokklar, 
gemolitik  streptokokklar.  Klebbsiela,  enterebakteriyalar,  proteus  turidagilar,  ichak  taekchalari  kam 
uchraydi. Zamburuglar (kandidalar ) uchraydi. 
Patogen  mikroflora  uchrashishi  patologik  protsessdan  darak  bermaydi.  Agarda  utkir  yalliglanish  belgisi 
bulmasa.  Qin  mikroflorasiga  endogen  faktorlarning  ta‘siri  bor.  Estrogen  ko`payishi  bilan  uning  ta‘sirida 
glikogen  va  musin  hosil bo`lishi ko`payadi. Qin devori vaskulirazatsiya  ko`payib patogen mikrofloraning 
viruentligini oshiradi. Aeroblar miqdori hayz oldidan kamayadi, bu gormonal uzgarishga bog`liqdir. 
      Qin mikroflorasiga ekzogen ta‘sirlar ximik, termik  bo`lib bular qinni yuvishda ta‘sir qiladi. B. Larsen 
(1988) jinsiy traktining pastki kismida joylashgan mikroflora yuqoriga xam utishi mumqin deb xisoblaydi. 
Ularning viruentligini aniqlash uchun kuyidagilarni aniqlash kerak. 
mikroorganizmni fagotsitozdek ximoyalovchi kobik bor yeki yo`qligidir. 
Ekzo – endotoksinlar ajralishidan 
Ekstraxujayra fermentlar (kollagenaza, gialourinadaza, elastaza) ishlab chikishdan. Jinsiy yullarda doimiy 
uchraydigan mikroorganizmlar ma‘lum  sharoitda firulent bo`lishi yalliglanish protsesslarida ishtirok etishi 
mumqin.  Ularning  aktivlanishiga  va  yalliglanishiga  ishtirok  etishiga  yul  kuymovchi  fiziologik  ximoya 
mexanizmlari  bo`lib  ularga:  -  tuxumdon  gormonlari  ta‘sirida  epiteliy  yuzasi  xujayralarining 
deskvamatsiyasi va sitolizi. 
Nespsifik antimikrob mexanizmlar makroag va leykotsitlar yerdamida fagotsitoz. 
Immun  mexanizmlar:  T–limfasitlar,  immunoglobulinlar,  komplement  sistemasi,  ular  zamburuglaridan, 
viruslardan ximoya qiladi. 
Jinsiy  sistemaning  yuqori  kismi  uchun  uning  pastki  kismi  servikanal  va  endometriyaning  ximoya 
mexanizmlari axamiyatga ega. Servikal kanaldagi shillik ( shillik proba ) barer xossasiga ega bo`lib jinsiy 
traktning tepa va pastki kismini ajratib turadi. Bu shillikda antibakterial moddalar bo`lib, ulardan lizotsim 
plazmadagi  miqdordan  100  marta  ko`pdir.  Bundan  tashqari  unda  ichak  taekchasiga  va  gonokokka, 
salmonellaga  karshi  antitelalar  mavjud.  Bachadon  barer  funksiyasi  hayz  paytida  kuchib  turuvchi 
endometriya bajaradi.  Hayz paytida bazal  qavatida infiltratsiyalangan leykotsitlar bajaradi.  Qon bilan boy 
ta‘minlangan bachadon gumoral ximoya faktori bilan ta‘minlaydi. 
Infeksiyaning  tarkalish  yullari:    Infeksion  agentlarining  jinsiy  organlar  yuqori  bo`limiga  utishi 
spermatozoidlar,  trixomonadlar  yerdamida  passiv  transport  xolda  yeki  gematogen  limfogen  yul  bilan  ruy 
beradi. 
      Gonokokklarning  sperma  orqali  utishi  axamiyatga  ega.  Spermatozoidlar  yuzi  manfiy  zaryadga  ega 
bo`lib,  uziga  xos  mikroorganizmlar  uchun  reseptor  bo`lib  ularni  biriktirib  oladi  va  ularni  jinsiy 
organlarning  yuqori  kismiga  o`tadi.  Trixomonadlar  xam  infeksiyani  olib  o`tadi.  Infeksiyaning  jinsiy 
organlarning  yuqorigi  kismiga  utishi  bachadon  ichi  protseduralaridan  keyin  xam  bo`lishi  mumqin.  ( 
zondlash, GSG, gidrotubatsiya, operatsiyalar, abort, VMS ). VMK bor ayollarda yalliglanish protsesslari 4 
marta  ko`p  uchraydi.  Tugmagan  ayollarda  yalliglanish  va  uning  asorati  6-8  marta  bepushtlik  uchraydi. 
VMK  da  yalliglanish  paydo  bo`lishida  kontraseptiv  atrofida  yalliglanish  reaksiyasi  bo`lishi, 


102 
 
endometriyaning  eroziyasi,  fibrinolitik  aktivlikning  oshishida prostoglandinlarning  ko`payishi  axamiyatga 
ega. VMK iplari orqali mikroflora bachadon ichiga tushadi. 
      (1981  y)  VMK  si  olinganda  uni  bakterial  kulturasini  tekshirib  unda  gonokokk  gemolitik  streptokokk, 
ichak  taekchasi  va  boshqa  mikroorganizmlar  uchrashini  kuzatganlar.  VMK  kuyilganda  2  sutkadan  so`ng 
mikroblar  turi  bachadonda  ko`payishi  kuzatilgan.  Jinsiy  a‘zolar  yalliglanishi  VMK  dan  so`ng  3-9  marta 
ko`p,  boshqa  kontraseptiv  ishlatilganga  karaganda.  Gormonal  kontraseptivlar  yalliglanish  reaksiyasini 
kamaytiradi. Yalliglanishga karshi ta‘siri servikal shillik xarakteriga bog`liq bo`lib, u mikroorganizmi bor 
spermani o`tkazishga yul kuymaydi. 
      Medisina abortining ko`p uchraydigan asoratidan biri yalliglanish protsessidir. Yalliglanish  birinchi 5 
kunda  boshlanadi.  U  2-3  xaftadan  keyin  boshlanishi  mumqin.  Agar  servikal  kanadda  patogen  mikroflora 
bulsa, yalliglanishga risk oshadi. Tug`ruqdan so`nggi infeksiya xam yalliglanishning asosiy sababchisidir. 
Yalliglanishning  rivojlanishiga  va  uning  uzok  davom  etishiga  organizmning  urganuvchi  reaksiyasining 
yetishmasligiga  olib  keladi.  U  perinatal  davrda  (  tugma  endokrin,  modda  almashinuvi  va  boshqa 
buzilishlar,  bolalik,  pubertant  yoshida  )  infeksion  kasalliklar,  yetilgan  yeshda  (neyroendokrin  buzilishlar, 
umumiy va ginekologik kasalliklar) ovkatlanish, yomon yashash sharoitlari, sovuk kotish, stresslar, tashqi 
va ichki faktorlar buziladi. 
Jinsiy organlar pastki kismidagi yalliglanish protsesslari. Uning sabablari: kandida, trixomanioz, xlamidin, 
viruslar, streptokokklar. 
 

Download 5,34 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   179   180   181   182   183   184   185   186   ...   445




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish