Davlatlar nomlarining etimologiyasi

DAVLATLAR NOMLARINING ETIMOLOGIYASI 

BOBURJON MAVLONOV 

 

 

- 18 - 

 

Mavritaniya  -  bu  toponim  miloddan  avvalgi  3-mingyillikda  finikiyalik 

dengizchilarning Afrikaning g'arbiy qismida joylashgan hududga bergan "Mauharim" - 

"G'arbiy hudud" nomidan paydo bo'lgan.  Mavritaniya mustamlaka davrida Fransiya 

G'arbiy  Afrikasi  hududlariga  kirar  edi.  Mamlakat  1960-yilda  shu  nom  ostida 

mustaqillik e'lon qilgan.    

Madagaskar  -  bu  nom  lingvistik  jihatdan  hech  qanday  ma'noga  ega  emas.  Bu 

nom  dastlab  venetsiyalik  sayyoh  Marko  Poloning  qaydlarida  Madageiscar  shaklida  

paydo bo'lgan. Ammo bu nomning bu orolga aloqasi bo'lmagan. Shunchaki, Polo orol 

bilan adashtirib qo'ygan Mogadisho shahri (Somali poytaxti) nomining buzib talaffuz 

qilinishidan hosil bo'lgan.  

Makedoniya - bu nomi yunoncha Μακεδονία (Makedoniya) dan kelib chiqqan 

bo'lib, "baland bo'yli, ingichka" degan ma'nolarni anglatadi 

Mali  -  bu  toponim  mamlakat  hududida  o'rta  asrlarda  mavjud  bo'lgan  Mali 

imperiyasi  nomidan  olingan.  Bu  toponimning  ma'nosi  aniq  emas.  Pospelovning 

ma'lumotiga  ko'ra,  Madinka  tilidagi  (Mali,  Gvineya  va  qisman  Kot  d'Ivuar  hududida 

yashovchi  xalq)  'mali'  so'zidan  (tarj.  begemot)  olingan  deb  taxmin  qilinadi.  Uolny 

Filipning "Mali imperiyasining kashf qilinishi" (Discovering the Empire of Mali) asarida 

keltirilishicha,  bu  nom  "qirol  yashaydigan  joy"  degan  ma'noni  anglatadi.  Mali 

imperiyasi  asoschisi  Sundiata  Keyt  qudratli  va  boy  hukmdor  bo'lganligini  hisobga 

oladigan bo'lsak, ikkinchi qarash to'g'riroqdek ko'rinadi. 

Mozambik - bu toponim hozirda mamlakat shimoli-sharqiy qismida joylashgan 

orolni  boshqargan  mahalliy  sulton  Musa  bin  Biyk  nomidan  olingan.  Musa  bin  Biyk 

aslida  orolga  birinchi  bo'lib  suzib  kelgan  va  hukmronlik  qilib  qolib  ketgan  arab 

savdogari  edi.  1498-yili  orolga  portugallar  kirib  keladi  va  orolni  sulton  ismi  bilan 

nomlaydi  (portugalcha  Ilha  de  Moçambique).  Keyinchalik  bu  nom  butun  mamlakat 

nomiga aylanadi 

Mongoliya(Mo'g'uliston)  -  Mongoliya  "mongollar  yurti"  demakdir.  Mongol 

etnonimining  kelib  chiqishi  haqida  turli  xil  farazlar  mavjud.  Tilshunos  olim 

Xasdorjning  so'zlariga  ko'ra,  Ordosdagi  Mon  tog'ining  yaqin  joylarda  yashagan 

odamlar  mon  nomi  bilan  atalgan.    Unga  "gol"  so'zi  qo'shildi,  natijada  mongol  nomi 

paydo  bo'ldi.  Gol  "markaziy,  asosiy"  degan  ma'noni  anglatuvchi  mo'g'ulcha  so'zdir. 

Boshqa bir taxminga ko'ra, mongol nomi mongolcha mөnx ("abadiy") va gal ("olov") 

so'zlarini  birlashtirish  orqali  paydo  bo'lgan.  Mongoliyalik  olim  J.  Bayasax  mongol 

nomi mongolcha mөngө ("kumush") so'zining o'zgarishi natijasida paydo bo'lganligini 

taxmin qiladi. 

Myanma(Birma) - mamlakat nomi "tez", "kuchli" degam ma'nolarni bildiradi. Y. 

M.  Pospelovning  bergan  ma'lumotiga  ko'ra,  "Myanma"  so'zi  "myan  xalqi  yurti" 

ma'nosini  beradi.  Mamlakat  1989-yilgacha  rasman  Sotsialistik  Birma  Respublikasi 

Ittifoqi, qisqacha  -  Birma deb nomlangan. "Birma" nomi chet tilidan kirib kelgan va 

---