Davlatiy moliya

Yoshga  doir  pensiya  Pensiya  jamg’armasining  xarajatlarida  asosiy  o’rin 

egallaydi. Bu pensiya 25 yildan kam bo’lmagan, umumiy mehnat stajiga ega bo’lgan 

va 60 yoshga etgan erkaklarga, 20 yildan kam bo’lmagan, umumiy mehnat stajiga 

ega bo’lgan va 55 yoshga etgan ayollarga belgilanadi. Istiqbolda mamlakatimizda 

bosqichma-bosqich  fuqarolarning  pensiyaga  chiqish  yoshlarini  oshirish  ko’zlangan 

bo’lib, ayollar uchun 58 yosh, erkaklar uchun 63 yosh yoshga doir pensiyaga chiqish 

yoshi  deb  belgilanishi  rejalashtirilmoqda.  Shaxslarning  alohida  toifalari  (urush 

nogironlari  va  ularga  tenglashtirilgan  shaxslar,  bolalikdan  nogiron  farzandlarning 

onalari,  liliputlar  va  pakanalar,  kon  sanoatidagi  yetakchi    kasb  egalari  bo’lgan 

xodimlar, bevosita erosti va ochiq kon ishlarida ko’mir, ma’danlar va boshqa foydali 

qazilmalarni qazib olishda, shaxtalar va konlar qurilishida to’liq ish kuni davomida 

band  bo’lgan  xodimlar,  uchuvchilar  va  uchuvchi-sinovchilar  tarkibiga  kiruvchi 

xodimlar, teatrlar va boshqa teatr-tomosha korxonalari artistlarining ayrim toifalari, 

mehnat  sharoiti  zararli  va  og’ir  ishlarda  to’liq  ish  kuni  davomida  band  bo’lgan 

---

405 

xodimlar,  bolalikdan  nogiron  farzandlarni  sakkiz  yoshgacha  tarbiyalagan  onalar, 

nogiron  bolalar  uchun  ixtisoslashgan  ta’lim  muassasalari,  «Mehribonlik»  uylari, 

harbiy akademik litseylar, tarbiya koloniyalari o’qituvchilari, ixtisoslashgan tibbiy 

muassasalarning  shifokorlari  va  o’rta  tibbiy  xodimlari,  qariyalar,  nogironlar  va 

yolg’iz fuqarolarga xizmat ko’rsatishda bevosita band bo’lgan ijtimoiy xodimlar va 

boshqalar) uchun yoshga doir (qarilik pensiyasi) imtiyozli tarzda tayinlanadi. 

Pensiya yoshiga etgan, lekin to’liq mehnat stajiga ega bo’lmaganlarga, agar 

u  (hozirda 7 yil, istiqbolda bosqichmag’bosqich oshirish rejalashtirilgan, avval 

10  yil, keyin  12  yil, keyinchalik  Xalqaro  mehnat  tashkiloti  tomonidan  belgilab 

berilgan  mehyorga  muvofiq  ravishda  kamida  15  yilni  tashkil  qilishi 

rejalashtirilgan) yildan kam bo’lmasa, to’liqsiz staj bo’yicha yoshga doir pensiya 

belgilanadi. 

Texnologiyadagi, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etishdagi o’zgarishlar, 

xodimlar  soni  (shtati)  yoki  ish  xususiyatining  o’zgarishiga  olib  kelgan  ishlar 

hajmining  qisqarganligi  yoxud  korxonaning  tugatilganligi  munosabati  bilan 

ishdan ozod etilgan va ishsiz deb e’tirof etilgan erkaklar — 58 yoshga to’lganda 

va ish staji kamida 25 yil bo’lgan taqdirda, ayollar — 53 yoshga to’lganda va ish 

staji kamida 20 yil bo’lgan taqdirda yoshga doir pensiyalarni muddatidan oldin 

olish huquqiga ega bo’ladilar. 

Yoshga doir pensiyalar ishdagi tanaffuslar mavjudligidan qat’i nazar, oxirgi 

o’n yillik mehnat faoliyati davomidagi istalgan ketma-ket besh yil uchun (pensiya 

tayinlashni  so’rab  murojaat  etgan  kishining  tanlovi  bo’yicha)  hisoblangan  bir 

oylik o’rtacha ish haqining 55%i (biroq yoshga doir eng kam pensiyaning 100 

foizidan  kam  bo’lmagan  miqdorda)  yoshga  doir  pensiyaning  bazaviy  miqdori 

hisoblanadi (bunda bugungi kunda pensiyani hisoblash uchun qonun hujjatlarida 

pensiya  tayinlanadigan  sanaga  belgilangan  eng  kam  oylik  ish  haqining  o’n 

baravari  miqdoridan ortiq bo’lmagan summadagi o’rtacha oylik ish haqi qabul 

qilinadi hamda pensiya tayinlash uchun qabul qilinadigan o’rtacha oylik ish haqi 

eng  kam  oylik  ish  haqi  miqdoridan  kam  bo’lgan  yoki  ish  haqi  to’g’risidagi 

ma’lumotlar  to’liq  mavjud  bo’lmagan  hollarda  pensiya  miqdori  qonun 

hujjatlarida pensiya tayinlashni so’rab murojaat qilingan kunda belgilangan eng 

kam oylik ish haqidan kelib chiqib mintaqaviy koeffitsient hisobga olinmasdan 

hisoblab  chiqiladi)  hamda  pensiyani  belgilash  uchun  talab  qilinadigan  umumiy 

mehnat  stajidan  ortiqcha  bo’lgan  har  bir  to’liq  yil  uchun  o’rtacha  oylik  ish 

haqining 1% miqdorida qo’shimcha o’rnatiladi. To’liqsiz stajga ega bo’linganda 

(bugungi  kunda  kamida  7  yillik  ish  staji  bo’lganda)  pensiyaning  miqdori 

erkaklarga  nisbatan  25  yil  va  ayollarga  nisbatan  20  yil  qilib  belgilangan  to’liq 

stajlarga  muvofiq  ravishda  tayinlangan  to’liq  pensiyalarga  proportsional  ravishda 

---

406 

belgilanishi  kerak.  Biroq  bunday  pensiyaning  miqdori  qonunchilikda  belgilangan 

yoshga doir eng kam pensiyaning 50 foizidan miqdoridan kam bo’lmasligi lozim. 

Yoshga doir pensiyalar bo’yicha quyidagi ustamalar belgilanishi mumkin: 

  I guruh urush nogironlariga — eng kam oylik ish haqining 150 foizi; 

  II guruh urush nogironlariga — eng kam oylik ish haqining 125 foizi; 

  ko’rish bo’yicha I guruh nogironlariga — eng kam oylik ish haqining 100 

foizi; 

  I guruh nogironlariga — eng kam oylik ish haqining 75 foizi; 

  II guruh yolg’iz nogironlariga — eng kam oylik ish haqining 50 foizi;  

  urush qatnashchilariga va ularga tenglashtirilgan shaxslarga — eng kam 

oylik ish haqining 50 foizi; 

  1941 — 1945-yillardagi urush davrida front orqasida ishlagan va harbiy 

majburiyatlarni bajargan shaxslarga — eng kam oylik ish haqining 30 foizi; 

  o’limi  harbiy  xizmat  majburiyatlarini  bajarish  yoki  ichki  ishlar 

organlarida xizmat qilish bilan bog’liq bo’lgan harbiy xizmatchilar va ichki ishlar 

organlari  xodimlarining  ota-onalariga  va  yangi  nikohga  kirmagan  beva 

xotinlariga (beva erlariga) — eng kam oylik ish haqining 30 foizi; 

  O‘zbekiston  Respublikasi  oldida  alohida  xizmatlarga  ega  bo’lgan 

shaxslarga  —  xizmatlarga  qarab  eng  kam  oylik  ish  haqining  100  foizidan  150 

foizigacha; 

  O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekistonda teatr 

va musiqa san’atini yanada rivojlantirishni qo’llab-quvvatlash va rag’batlantirish 

chora-tadbirlari to’g’risida”gi Farmonni amalga oshirish masalalari haqida» 1995 

yil 28 oktyabrdagi 415-son qarorida ko’rsatilgan tashkilotlarda ishlagan imtiyozli 

pensiya olish huquqiga ega bo’lgan artistlarga yoshidan qat’i nazar — eng kam 

oylik ish haqining 75 foizi; 

  O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekistonda teatr 

va musiqa san’atini yanada rivojlantirishni qo’llab-quvvatlash va rag’batlantirish 

chora-tadbirlari to’g’risida”gi Farmonni amalga oshirish masalalari haqida” 1995 

yil 28 oktyabrdagi 415-son qarorida ko’rsatilgan lavozimlarda va tashkilotlarda 

ishlagan  (erkaklar  uchun  kamida  25  yil  va  ayollar  uchun  kamida  20  yil)  teatr, 

kontsert  tashkilotlarining  artistlari  va  badiiy  xodimlariga,  teatr  va  musiqa 

san’atining  ijodiy  xodimlarini  tayyorlash  bilan  band  bo’lgan  ta’lim 

muassasalarining  professor-o’qituvchilar  tarkibiga  va  kontsertmeysterlariga  — 

eng kam oylik ish haqining 50 foizi;  

  “O‘zbekiston  Qahramoni”  unvoni  uchun  ustamalar  eng  kam  oylik  ish 

haqining 100 foizi miqdorida belgilanadi

.  

---

407 

Respublika teatr-kontsert tashkilotlaridan yoki teatr va musiqa san’ati ijodiy 

kadrlarini  tayyorlovchi  ta’lim  muassasalaridan  ishdan  bo’shagandan  so’ng 

pensiyani  qayta  hisoblash  uchun  murojaat  etgan oydan  keyingi  oyning  birinchi 

kunidan  boshlab  belgilanadi.  Ustama  haqlardan  tashqari,  ishlamaydigan 

pensionerlarga O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Faxriy unvonlar uchun 

to’lovlar  miqdorini  oshirish  to’g’risida”  2007  yil  17  dekabrdagi  PF-3942-son 

Farmoniga ilovaga muvofiq faxriy unvonlar uchun qo’shimcha haq, 100 yoshga 

to’lgan  va  undan  oshgan  fuqarolar  pensiyasiga  esa  har  oyda  O‘zbekiston 

Respublikasi  Prezidentining  “Keksalarni  ijtimoiy  himoya  qilish  va  moddiy 

qo’llab-quvvatlashni  yanada  kuchaytirish  bo’yicha  qo’shimcha  chora-tadbirlar 

to’g’risida” 2015 yil 14 apreldagi PF-4715-son Farmoniga

 

muvofiq eng kam oylik 

ish haqining 100 foizi miqdorida qo’shimcha to’lov qo’shib hisoblanadi.