Davlat va huquq nazariyasi modulidan YaN (yakuniy nazorat) kazuslari Kazus 1

Qonun loyihasi birinchi o‘qishda konseptual tartibda qabul qilindi. Ikkinchi o‘qishgacha loyihani takomillashtirish vazifasi qo‘yildi.


Savollar:
1. Bunda huquq nazariyasiga tegishli qanday mavzuni ko`rish mumkin?
2. 1-, 2- va 3-o'qishlar nima ekanligini batafsil tushuntiring.
3. O‘qituvchi va o‘qituvchi tushunchalarining farqini tushuntiring.
4. Sizning fikringizcha, ushbu ko'rib chiqilayotgan qonunga qanday turdagi huquq tizimi qo'llanilishi kerak?


Kazus 9
O‘zbekiston qonunchiligida 1 maydan e’tiboran bir qator o‘zgarishlar kuchga kirdi. Ulardan eng asosiysi – yangi tahrirdagi Konstitutsiya amal qila boshladi. Konstitutsiya bo‘yicha referendumda qabul qilingan qonunga ko‘ra, Vazirlar Mahkamasi qonunchilikni yangi konstitutsiyaga moslashtirish dasturini 2 oy muddat ichida ishlab chiqib, parlamentga kiritishi kerak.
Bu o‘zgarishlar dasturidan kartadan kartaga pul o‘tkazmalariga oid yangi tartibni bekor qilish ham joy egallashi mumkin. Chunki yangi Konstitutsiya shuni taqozo qiladi. Gap shundaki, 2023 yil 10 fevral kuni imzolangan prezident farmoniga asosan, 1 maydan boshlab to‘lov xizmatlarini ko‘rsatuvchi tashkilotlar (banklar va Payme, Click kabi to‘lov tizimlari) jismoniy shaxslar o‘rtasida pul o‘tkazmalari amalga oshirilganda, ularga ko‘rsatilgan xizmatlar uchun (komissiya “0” so‘m bo‘lgan taqdirda ham) elektron hisobvaraq-fakturalar rasmiylashtiradi va soliq organlariga taqdim etadi.
Bu – soliq organlari O‘zbekistonda emissiya qilingan bir necha o‘n million kartalar o‘rtasidagi o‘tkazmalardan xabardor bo‘lib turishini anglatadi.
Bu norma farmonga huquqiy ekspertizadan o‘tkazilmagan holda qo‘shib yuborilgan. To‘lov tashkilotlari EHFlarni “taqdim etadi va rasmiylashtiradi” deb yozilganiga qaraganda, lingvistik ekspertizadan ham o‘tmagan bo‘lishi mumkin, chunki jumladagi so‘zlar ketma-ketligi “rasmiylashtiradi va taqdim etadi” degan shaklda bo‘lishi to‘g‘ri bo‘lardi.
Kun.uz avvalroq bu tartibning kamida ikki qonunga – “Bank sirlari” hamda “To‘lovlar va to‘lov tizimlari to‘g‘risida”gi qonunlarga zid ekani haqida yozgan,. bu tartib Konstitutsiyaning yangi tahririga zid bo‘lishini ham qayd etgan edi.
Konstitutsiyaning avvalgi tahririda “Bankka qo‘yilgan omonatlar sir tutilishi va meros huquqi qonun bilan kafolatlanadi”, deb yozilgan edi. Hujjatning 1 maydan kuchga kirgan yangi tahririda esa bu norma quyidagicha kengaytirilgan: “Bank operatsiyalarining, omonatlarning va hisobvaraqlarning sir tutilishi, shuningdek meros huquqi qonun bilan kafolatlanadi”.