Davlat uzb p65

22- topshiriq
. 
Matnni o‘qing, uning mazmuni asosida o‘zbek
tilining so‘z boyligini oshirishga ulkan hissa qo‘shgan allomalar
haqida ma’lumotnoma tayyorlang.
BUYUK TILSHUNOS
Abulqosim Mahmud Zamahshariy arab tilida 50 dan
ortiq asar yozgan. Ular tilshunoslik, adabiyotshunoslik,
geografiya, tasvir, hadis, huquq va fanning boshqa sohalariga
oiddir.
Arab tili grammatikasiga oid «Al-Mufassal» asarini Makka
shahrida 1121-yilda yozgan. Bu kitob arab tili grammatikasini
(sarf-u nahv) o‘rganishda muhim qo‘llanma sifatida azaldan
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

31
Sharqda ham, G‘arbda ham shuhrat topgan asarlardan hisob-
lanadi.
Zamahshariy xorazmshoh Abdulmuzaffarga bag‘ishlab
1137-yilda yozgan «Muqaddimat-ul-adab» asarining alohida
ahamiyati bor. Bu asar besh qismdan iborat. Mashhur olim
bu asa qamrab olishga intilgan, ularning tarixiga katta aha-
miyat bergan.
«Muqaddimat-ul-adab» fors, chig‘atoy (o‘zbek), mo‘g‘ul,
turk va boshqa tillarga tarjima qilingan. Manbalarda ko‘rsati-
lishicha, «Muqaddimat-ul-adab»ning o‘zbek tiliga tarjimasi
Zamahshariyning o‘zi tomonidan amalga oshirilgan.
Olimning «Asos-ul-balog‘a» («Notiqlik asoslari») asari aso-
san lug‘atshunoslikka bag‘ishlangan.
Fikrni chiroyli so‘z va iboralar bilan ifodalash, so‘z boyli-
gidan o‘rinli va ustalik bilan foydalanish uchun kishi farosat
va balog‘at ilmlaridan yaxshi xabardor bo‘lishi kerak. Buning
uchun so‘zni to‘g‘ri, o‘z o‘rnida ishlatish, qoidaga muvofiq
so‘zlash va yozish ham kerak bo‘ladi.
Zamahshariyning chuqur bilimi, dahosi va fanning turli
sohalariga oid o‘lmas asarlari hali u hayot paytidayoq butun
musulmon Sharqida unga shuhrat keltirgan.
U. Abdullayev, «Hamrohim» asaridan.
Nutqning jo‘yaligi
Nutqda muayyan bir muloqotning maqsadi hamda
sharoitlariga to‘la mos tarzda til vositalarini tanlash,
ularni bir-biriga to‘g‘ri bog‘lab o‘z o‘rnida qo‘llash