Давлат-ҳУҚУҚий фанлар кафедраси 3-мавзу: давлат тушунчаси, белгилари, моҳияти ва типлари

ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ЮРИДИК УНИВЕРСИТЕТИНИНГ ИХТИСОСЛАШТИРИЛГАН ФИЛИАЛИ

ДАВЛАТ-ҲУҚУҚИЙ ФАНЛАР КАФЕДРАСИ

3-мавзу:
ДАВЛАТ ТУШУНЧАСИ, БЕЛГИЛАРИ, МОҲИЯТИ ВА ТИПЛАРИ


маъруза матни

Тошкент – 2020


3-мавзу: Давлат тушунчаси, белгилари, моҳияти ва типлари
(маъруза машғулоти)


Ўқув машғулоти натижасида талабалар давлат тушунчаси, белгилари, моҳияти ва типлари тўғрисида назарий, ҳуқуқий билимларга эга бўлади. Ўқув машғулоти якуни бўйича талаба давлатнинг тушунчаси, асосий белгилари, типологияси ҳамда давлатнинг моҳияти ҳақидаги турли назарияларнинг моҳиятини, шунингдек ушбу масалаларнинг асосий хусусиятларини ёритиб бера олади.
Маъруза матнига асос қилиб олинган дарслик ва унинг муаллифи: Одилқориев Х.Т. Давлат ҳақида умумий таълимот (III боб) // Давлат ва ҳуқуқ назарияси: Дарслик / Х.Т.Одилқориев, И.Т.Тультеев ва бошқ. – Т.: Ўзбекистон Республикаси ИИВ Академияси, 2009. – Б. 59-81.


Режа:
1. Давлатнинг тушунчаси ва моҳияти.
2. Давлатнинг моҳияти ҳақидаги турли назариялар.
3. Давлатнинг асосий белгилари.
4. Давлат типологияси.


1. Давлатнинг тушунчаси ва моҳияти
«Давлат» иборасининг тўла маъноси қуйидаги ижтимоий ҳодисаларнинг уйғунлиги ва бир бутунлигида намоён бўлади: а) ҳокимият ва бўйсуниш муносабатларининг мавжудлиги; б) ҳокимият мажбурлов чораларини қўллашда танҳо (суверен) ҳуқуққа эга бўлиши; в) юридик мазмун ва тартибнинг мавжудлиги; г) бошқарув ва у туфайли нисбий барқарорликнинг таъминланиши; д) ташкилий уюшганлик.
Давлат – жамиятдан мустақил тузилма эмас, балки муайян макон ва замонда мавжуд ҳуқуқий тартибга солинадиган ижтимоий хулқ-атворнинг аниқ шакли. Давлат – сезги органлари ёрдамида аниқлаш мумкин бўлган моддий ҳодиса эмас, балки жамият аъзоларининг юридик жиҳатдан тартибга солинган ўзаро бўйсуниш ва бошқарилишини ифодалайдиган алоқаларини назарда тутувчи ижтимоий воқелик. Давлат тўғрисида сўз юритганда, биз ваколатли органлар томонидан одамлар ўртасидаги ижтимоий муносабатларнинг ҳуқуқий тартибга солинишини назарда тутамиз. Демак, давлат одамлар хулқ-атворини қатъи ҳуқуқий нормалар ёрдамида мажбурий тартибга солишдан иборат функцияни бажарувчи мураккаб ижтимоий ҳодисадир.