Davlat tilida ish yuritish

Adabiy  til  norma
si  deganda,  hozirgi  adabiy  til  uchun  qat’iy  mezon  sifatida 
qabul  qilingan  me’yorlar  tushuniladi.  Adabiy  til  normasi  nutq  madaniyatining 
asosi bo‘lib, u ham o‘z navbatida o‘nta turga bo‘linadi. Ular quyidagilardir:  
1.  Leksik  norma.  Bunda  so‘zning  asosiy  va  yordamchi  ma’nolarini  anglab 
ishlatish tushuniladi. So‘zlarni izohli lug’at asosida qo‘llashni talab etadi.  
2.  Talaffuz  notmalari.(Orfoepiya).  Bu  norma  og’zaki  nutq  faoliyatida  tovush  va 
so‘zlarni  to‘g’ri  aytishni  o‘rgatadi.  3.  Aksentologik  (urg’u)  norma.  Bunda  so‘z, 
ibora  va  gaplarda  urg’uni  to‘g’ri  qo‘llash  qoidalari  tushuniladi.  Gap  urg’usi  va 
uning ishlatilishini bilish kerak bo‘ladi. 4. Fonetik norma. Hozirgi o‘zbek adabiy 
tilidagi  6  ta  unli  va  23  ta  undosh  tovushlarni  qo‘llash  qoidalari  shu  normaga 
kiradi.  5.  Grammatik  (morfologik  va  sintakrik)  norma.  So‘z  turkumlari,  gap 
qurilishi,  grammatik  talablarga  amal  qilinish  kabilar  kiradi.  6.  So‘z  yasash 
normalari.  Bu  norma  so‘z  yasashning  tuzulmasi,  affiksatsiya(qo‘shimcha 
yordamida,  kompozitsion(qo‘shma  so‘zlar),  abbrevatsiya  (so‘zlarni  qisqartirish) 
usullarini bilishni talab qiladi. 7. Imloviy norma. Vazirlar Mahkamasining 1995-
yil  24-avgustdagi  339-qarori  bilan  tasdiqlangan  imlo  qoidalarini  bilish  va  unga 
qat’iy  amal  qilish  normasi.  8.  Yozuv  (grafika)normalari.  Husnixat  talablarini 
o‘rgatadi. 9. Punktuatsiyon(ishorat belgilari) normalar. Tinish belgilarini qo‘llash 
qoidalari. 10. Uslubiy normalar (nutqning 5 ta uslubiy shakllari va ularning o‘ziga 
xos xususiyatlar haqida qoidalar.