Davlat moliya statistika tizimi. O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti


Byudjet daromadlarini rejalashtirish jarayonining umumiy ko’rinishi



Download 1,88 Mb.
bet4/14
Sana11.06.2022
Hajmi1,88 Mb.
#655832
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14
Byudjet daromadlarini rejalashtirish jarayonining umumiy ko’rinishi

Byudjet daromadlarini rejalashtirish:

  • ekzogen ko’rsatkichlardan (masalan, kutilayotgan yalpi ichki mahsulothajmi, inflyatsiya darajasi, ...) foydalangan holda;

  • olingan ma’lumotlar va byudjet daromadlari o’rtasidagi ilgarikuzatilgan yoki iqtisodiy-matematik bog’lanish qonuniyatlaridan kelib chiqib(tuzilgan model yordamida);

  • endogen ko’rsatkichlarni (byudjet daromadlarini soliq turlari bo’yicha,hududlar kesimida, turli muddatlar uchun rejalarini) hisob-kitob qilishdan iborat.

Ushbu sohadagi adabiyotlar va bu jarayonni amaldagi holatiniumumlashtirgan
holda,byudjet daromadlarini rejalashtirishni bir necha bosqichlarga bo’lish mumkin.
Byudjet daromadlarini rejalashtirish bosqichlari

1-bosqichda byudjet daromadlarini rejalashtirish uchun zarur ma’lumotlar yig’iladi. Bunda ma’lumotlar tegishli manbalardan (masalan, statistika idoralari,turlivazirlik va idoralar, ishlab chiqarish korxonalari va h.k.) iqtisodiy-statistikko’rsatkichlar (korxona va tashkilotlarning foydasi, savdo korxonalarining Tovar aylanmasi, inflyatsiya darajasi, aholi real daromadlarining o’sish sur’atlari va boshqalar) olinadi.


2-bosqichda esa yig’ilgan ma’lumotlar rejalashtirish modelini tuzish uchunqayta ishlanadi.Masalan, ayrim ko’rsatkich dinamikasida real o’sishni aniqlashuchun haqiqiy ma’lumotlarni solishtirma narxlarga aylantirish talab qilinadi yoxudko’plab ma’lumotlarni tahlil qilgan holda o’rtacha ko’rsatkichlar hisoblanishimumkin.
Shuningdek, bu bosqichda ma’lumotlarning to’g’riligi va o’zaro muvofiqligio’rganib chiqiladi. Albatta, bu barcha olingan ma’lumotlarni qayta tekshiribchiqish degani emas, balki ma’lumotlar o’rtasida nomutanosibliklarni yokimantiqiy jihatdan shubha tug’diruvchi axborotlarni qayta ko’rib chiqishdan iborat.Zarur hollarda, haqiqiy ma’lumotlar o’rniga shartli ma’lumotlar foydalanilishimumkin.
3-bosqichda byudjet daromadlarini rejalashtirish uchun model (balki birnechta) tuziladi va bu tuzilgan model(lar) mavjud usullar orqali baholab ko’riladi.
4-bosqichda tuzilgan model yordamida kelgusi davr uchun rejako’rsatkichlari hisoblab chiqiladi.
5-bosqichda esa hisoblangan reja ko’rsatkichlari baholanadi.Bunda rejako’rsatkichlari o’tgan yildagi haqiqiy ko’rsatkichlar bilan o’zaro solishtirib ko’riladi, zarur hollarda esa, qo’shimcha tahlillar o’tkaziladi.
Yuqoridagilardan ko’rinib turibdiki, o’nlab daromad turlarini (soliq vayig’imlar) hududlar kesimida va har xil davrlar uchun (yillik, choraklik, oylik)ko’rsatib o’tilgan bosqichlarda rejalashtirish o’ziga xos murakkab va ko’plabomillar va hisob-kitoblarni talab qiluvchi jarayon hisoblanadi. Shuningdek, har birbosqichda amalga oshirilgan hisob-kitob va xulosalar sifati keyingi bosqichnatijalari uchun hal qiluvchi omil ekanligi sababli, byudjet daromadlarini to’g’ri vasifatli rejalashtirish uchun bu jarayonning har bir qadamiga mas’uliyat bilanyondashish talab qilinadi.Byudjet daromadlarini rejalashtirish iqtisodiyotdagi boshqa makroiqtisodiyko’rsatkichlarni prognozlashtirish bilan hamda bu jarayonda qatnashuvchi vazirlik va idoralarning o’zaro hamkorlikdagi faoliyatiga bevosita bog’liq. Masalan, yalpi ichki mahsulot hajmi va iqtisodiyotdagi narxlar o’sish darajasi byudjetdaromadlariga katta ta’sir ko’rsatishi sababli, ushbu ko’rsatkichlarni to’g’rirejalashtirish davlat xazinasiga kelib tushadigan mablag’lar miqdorini to’g’ribaholay olish imkonini beradi. Qolaversa, yirik soliq to’lovchi korxonalarningishlab chiqarish hajmlari prognozining to’g’ri tuzilishi va o’z vaqtida O’zbekistonRespublikasi Moliya vazirligiga taqdim qilinishi ham muhim ahamiyat kasb etadi.


Download 1,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish