Davlat byudjeti” fanidan O’quv uslubiy majmua

Xarajatlar smetasi – byudjet tashkilotlari moliyaviy rejasi sifatida. Smetaning elementlari. Smetalarning turlari



Xarajatlar smetasi – byudjet tashkilotining unga ajratilgan byudjet mablag’larining hajmi, maqsadli yo’nalishi va yil choraklari (har bir chorakning oylari) bo’yicha taqsimlanishini belgilab beruvchi asosiy moliyaviy hujjati.
O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirining O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida 2014 yil 15 dekabrda 2634-son bilan ro’yxatga olingan “Byudjet tashkilotlari va byudjet mablag’lari oluvchilarning xarajatlar smetasi va shtat jadvallarini tuzish, tasdiqlash va ro’yxatdan o’tkazish tartibi to’g’risidagi Nizom”¹ga muvofiq, byudjet tashkilotlarida smetalarning quyidagi turlari amalda qo’llaniladi (14.2-rasm):

• 
  yakka (individual) smetalar;
  
• 
  jamlanma smetalar;
  
• 
  byudjetdan tashqari mablag’lar bo’yicha smetalar;
  
• 
  markazlashgan tadbirlar uchun smetalar.
  

Yakka smetalar yuridik shaxs maqomiga ega bo’lgan alohida olingan muassasa bo’yicha tuziladi. Masalan, muayyan hududda (tuman yoki shaharda) joylashgan yuridik shaxs maqomida faoliyat qiluvchi davlat sog’liqni saqlash muassasasi (kasalxona, qishloq vrachlik punkti, ixtisoslashgan dispanser va sh.k.) mustaqil ravishda byudjetdan to’lanishi ko’zda tutilgan o’z xarajatlarini yakka smeta asosida rejalashtiradi.
Jamlanma smetalar yuridik shaxs maqomiga ega bo’lmagan va tegishli davlat boshqaruv organlari huzuridagi markazlashtirilgan buxgalteriyalar va tegishli hokimiyatlarning buxgalteriyalari tomonidan xizmat ko’rsatilayotgan tashkilotlar bo’yicha tuziladi (masalan, tuman madaniyat bo’limiga qarashli markaziy kutubxonalar tizimi bo’yicha).
O’zbekiston Respublikasi Byudjet Kodeksida keltirilishicha, “jamlanma xarajatlar smetasi – byudjet mablag’larini taqsimlovchi tomonidan uning tasarrufidagi byudjet tashkilotlarining va byudjet mablag’lari oluvchilarning xarajatlar smetalari asosida tuziladigan xarajatlar smetasi” hisoblanadi.