|
х0=е, х1=d, x2=c,x3=f (2.6.15)
2.30 – расм. Демультиплексор
бўлиши кераклигини аниқлаймиз.
Демультиплексор мултиплексорга нисбатан тескари функцияни бажаради, яъни киришга келувчи сигнал чиқишда бир неча каналларга тақсимланади. Демултиплексорнинг вариантларидан бири 2.7 – расмда келтирилган. Кириш сигнали F ҳамма ВА элементларнинг киришлардан бирига берилади. Уларнинг иккинчиси киришларига дешифраторнинг чиқишларидан навбат билан мантиқий 1 сатҳдаги бошқарувчи сигналлар келади.
III-боб. Интерфейс. Кетма-кет интерфейслар
Ахборотларни узатишда бир сигнал тармоғидан фойдалиниш учун кетма – кет интерфес қўлланилади. Бундай ахборотларни компьютер қабул қилиши учун бит кўринишида бўлиб, улар линияда такроланиб келади. Интерфейс сўзи SERIAL Interface инглизча сўздан олинган бўлиб, иккита қурилмалар орасида биргаликда фойдаланиладиган берк макон. Бу тушунча турли қурилма ёки дастурларга асосланиб яратилган қоида ва алгортмларни ҳам ўз ичга олади.
Сигналтамоқларни қисқартириш ва уларни узоқ масофаларга узатишни кетма-кет интерфейслар таминлайди. Шу билан биргаликда интерфейснинг узатилиш схемаси галваник элементлар қўлланилади. Бунинг ахамияти шундаки узоқ масофаларга узатишда ахборотларни ва қурилмаларни химоялашдир. Яна бир жихатларидан бир турли хил бўлган потециалдаги қурилмаларини улаш имкониятини яратади. Ахборотларни қабул қилишда қўлланиладиган интейфесларни қуйида кўриб чиқайлик:
RS-232С
RS-422A
RS-485
Петла токи
RS-423
HART
COM
USB 2
3.1. Кетма-кет узатиш усули.
Кетма –кет узатиш усули маълумотлар асинхрон ёки синхрон режимларида бўлади. Асинхрон узатишда хар бир байтда бошланғич-бит, қабул қилувчини маълумотлар байт жўнатилаётгани бошланиши хақида огохлантиради. Охирги жўнатиш тўхташ-бити бўлиб, ахборотни жўнатилганлигини кафолотлайди. Олдинги байт маълумот узатилиб тугатилгандан сўнг яна бошлаш-бити орқали кейинги байтини узатиш бошланади ва тўхташ бити орқали тугатилади. (расмда)
3.1. Кетма-кет узатиш усули.
Бошлаш – бити хар доим қиймати логик 0 бўлиб, малумотни узатувчи ва қабул қилувчи учун синхронлашниг содда тузилишидир. Яна шу ўринида қабул қилувчи ва узатувчи бир тезликда ишлашини таъминлайди. Қабул қилувчини ички синхронлаш генетраторида таянч тебранишни хисобловчи бўлгичлар қўлланилади ва натижада янги маълумотлар жўнатилишидан олдин нол холатига келади, қабул қилишни бошлаш-бити янгидан ишга тушади.
Бундай хисоблагич қабул қилувчи учун хар доим малумотлар байти аниқлаб, кейинги узатилувчи малумотлар учун бошлағич бит 0 холатига келтиради. Шу билан биргаликда малумот узатиш тезлиги хам назорат қилади.
Асинхрон узатиш хатоликлар: агарда узатиш ва қабул қилишда бошлаш – бити логик 1 ни аниқласа, бошлаш – бит томонидан маълумотлар узатилиши бошланмайди. Яъни логик нол холатига генератор томонида ўтмагунча. Қабул қилувчи бундай хатолик хақида огохлантирмайди.
Агарда тўхташ – бити логик 0 холати аниқланиши ҳам хатоликдир.
Асинхрон режимда ишлаш тезликлари стандарт бўлиб: 50, 75, 110, 150, 300, 600, 1200, 2400, 4800, 9600, 19200, 38400, 57600, 115200 бит/с. Айрим манбаларда тезлик ўлчови бит (бит/с), бод(baud) деб ҳам юритилади.
Маълумотларнинг битлари сони 5,6,7, ёки 8 формат кўринишдан тузилади. Тўхташ –бити сони 1, 1,5 ёки 2 бўлади.
Асинхрон ахборотлар алмашинуви компьютерларининг COM-портида RS-232C протоколи орқали қўланилади.
Маълумотларни узатишнинг синхрон режими. Бу режимда ишлашда ахборотларни узатувчи тармоқ доимий равишда фоал тарзда бўлади. Ахборотлар битини жўнатиш учун синхронбайтдан бошланади. Агарда узтувчида жўнатилувчи маълумотлар бўлмаса, уни ўрнини синхронланган байтларни узлуксиз равишда жўнатиш орқали тўлдирилади. Катта хажмдаги маълумотларни жўнатишда синхронлашдаги сарф асинхрон режимга нисбатан камроқдир. Синхрон режимда ташқи синхронлаш узатувчидан қабул қилувчига озгина частота оғиши вужудга келиши ҳам қабул қилинувчи маълумотларни бузилишига олиб келади. Синхронлаш сигналини жўнатиш учун ташқи синхронлашни алохида тармоқ орқали яратиш, ёхуд маълумотларни кодлашни ўз-ўзини синхронлашдан фойланиш мумкин. Бу усулда қабул қилувчи томонда сигнални синхронлаш импульслари ажратилади. Ҳар қандай холда ҳам синхрон режим қиммат алоқа таморғи ёки энг замонавий қурлмаларни талаб этади. Бундай режимда ишлаш учун компьютерларга махсус платалар – адаптерлар SDLC, ёки сихрон режимда ахборотлар узатишини амалга ошираладиган бошқа қурилмаларни қўллаш мумкин. Бундай қурилмалар асосан катта кўринишдаги компьютерларда, сервер компьютерларда қўлланилади ва кам тарқалган.
3.2-расм. Стандарт интерфейслар
Кетма-кет интерфейснинг физик даржаси қараб турли амалга оширилади, электр сигналларни узатишда турли қобилиятга эга. Халқаро стандарт бўйича бир оилага мансуб интерфейслар бор: RS-232C, RS-423A, RS-422A, RS-485. Интерфейсларни узатув ва қабул қилувчи уланиш схемаси расмда кўрсатилаган, шу билан бирга тармоқ узунлиги (L), маълумотларни узатишни тезлиги(V) келтирилган.
RS-232C ва RS-423A тармоқ интерфейслари носимметрик бўлиб, мослашган халақитлардан химояланиши жуда пастдир. Лекин RS-423A интерфейс учун вазият бир қанча юмшатилган бўлиб,қабул қилувчи кириши дифференциалдир. Энг яхши параметрлар кейинги икки нуқтали интерфеслардадир RS-422A ва унинг асосий ўхшаши RS-485 дир, уларнинг ишлаш алоқа тармоғи симметрикдир. Ҳар бир сигнал узатилишида дифференциал сигнал алохида жуфт симлар орқали жўнатилади.
Биз юқорида стандарт сигналларни имкониятларини келтириб ўтдик. Мавжуд кетма-кет интерфейсларда ахборот токи яъни узатувчи ва қабул қилувчи орасида оқиб ўтувчи ток – "петля токи" деб аталади. Яқин масофадаги алоқалар учун симсиз инфрақизил алоқа стандарти жорий этилган. Копмьютер қурилмалари учун энг кўп тарқалиган ва кенг қўлланиладиган, содда стандарт бу RS-232C бўлиб, COM портлар орқали қўлланилинади. Хозирги кунда USB портлардан ахборотларни қурилмалар билан алмашиниш учун хам кенг қўлланилмоқда. Ишлаб чиқариш сохаларида автомат бошқарувни яратишда RS-485,RS-422A стандартлари кенг қўлланилмоқда, шу аснода бир қатор принтер қурилмаларида ҳам учуратиш мумкин. Сигналларни ўзгартириш учун юқорида келтирилган мавжуд интерфейслар оиласи дунё ишлаб чиқарувчилари билан келишилгандир.
Do'stlaringiz bilan baham: |
