Дастурлаш асослари фанидан маърузалар матни doc

Bosh modul matni 
 
1-tarmoq masala bosh 
modulining matni 
 
3-tarmoq masala bosh 
modulining matni 
 
2-tarmoq masala bosh 
modulining matni 
 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

mumkin  bo‘lib  qoladi.  Bu  muayyan  dasturni  ishlab  chiqishga  ketadigan  mehnat  sarflarini  avvaldan 
tayyorlangan va tekshiruvdan o‘tgan quyi sathga mansub modul tuzilmalarini mana shu dasturga ulash yo‘li 
bilan ancha qisqartirish imkonini beradi. Bunday tuzilmalar  turli xildagi muayyan dasturlarda ko‘p martalab 
qo‘llanishi  mumkin  bo‘lganligi  uchun,  arxitektura  jihatdan  yondashuv  dasturlashda  qaytariqlar  bilan 
kurashish  yo‘li  sifatida olib qaralishi mumkin. Buning bilan bog‘liq holda arxitektura jihatidan yondoshuv 
doirasida  yaratiladigan  dasturiy  modullar  odatda  ushbu  modullarni  parametrlarga  sozlash  yo‘li  bilan 
ularning qo‘llanishini kuchaytirish uchun parametrlanadi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Dasturlar tuzilmasini ishlab chiqish usullari 
 
Pasayuvchi usullar 
Klassik yondoshuv 
Klassik pasayuvchi 
ishlab chiqish 
Klassik pasayuvchi 
ishlab chiqish 
Konstruktiv yondoshuv
 
Konstruktiv ishlab 
chiqish
 
Arxitekturaviy 
ishlab chiqish 
 
Arxitekturaviy 
yondoshuv 
Klassik yuqorilovchi 
ishlab chiqish 
(tavsiya qilinmaydi) 
 
Konstruktiv ishlatish 
Arxitekturaviy 
ishlatish 
 
Klassik 
yuqorilovchi ishlab 
chiqish (tavsiya 
qilinmaydi) 
Klassik yondoshuv 
Yuqorilovchi 
usullar 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
 
 
 
        3.3-rasm. Dastur tuzilmasini ishlab chiqish usullarining tasnifi 
 
Pasayuvchi  ishlab  chiqishning  klassik  usulida  ishlab  chiqilayotgan  dasturning  barcha  modullarini 
avval  dasturlab  olish  va  shundan  so‘nggina  ularning  pasayuvchi  test  sinovlaridan  o‘tkazilishini  boshlash 
tavsiya  etiladiki,  bu  yana  o‘sha  sharsharasimon  yondoshuvga  to‘la  mos  keladi.  Biroq  ishlab  chiqishning 
bunday  tartibi  etarlicha  asoslangan  bo‘lolmaydi:  modullarni  test  sinovlaridan  o‘tkazish  va  sozlash  tobe’ 
modullar spetsifikatsiyasining o‘zgarishiga va xatto butun dasturning modul tuzilmasining o‘zgarishiga olib 
kelishi mumkin. Shuning uchun bunday holda ayrim modullarni dasturlash befoyda amalga oshirilgan ishga 
aylanadi. Dasturni ishlab chiqishning boshqa tartibi, nazarimizda, maqsadga muvofiqroq ko‘rinadi. Bu usul 
adabiyotlarda  pasayuvchi  usul  nomi  bilan  ma’lum  bo‘lib,  u  sharsharasimon  yondoshuvning  ma’lum  bir 
modifikatsiyasidir.  Bu  usulda  dasturlangan  modul,  boshqa  modulni  dasturlashga  o‘tmay  turiboq,  test 
sinovidan o‘tkaziladi. 
Bu  usullarning  hammasi,  o‘z  navbatida,  daraxtsimon  dastur  tuzilmasini  ishlab  chiqish  jarayonida 
uning  uzel  (modul)lari  qanday  ketma-ketlikda  aylanib  chiqilishiga  qarab,  turli  ko‘rinishlarga  ega  bo‘ladi. 
Buni,  masalan,  qavatma-qavat  (keyingi  sathga  o‘tishdan  oldin,  bir sathdagi modullarni ishlab chiqish yo‘li 
bilan)  amalga  oshirish  mumkin.  Pasayuvchi  ishlab  chiqishda  dastur  daraxtini  yana  leksikografik  tartibda 
(yuqoridan  pastga,  chapdan  o‘ngga)  aylanib  chiqish  mumkin.  Daraxtni  aylanib  chiqishning  boshqa 
variantlari ham mavjud. Masalan, konstruktiv yondoshuvda dastur daraxtini aylanib chiqish uchun Fuksman 
g‘yalariga  amal  qilish  maqsadga muvofiqdir. Bu g‘yalardan Fuksman o‘zi taklif qilgan vertikal qatlamlash 
usulida  foydalangan.  Bunday  aylanib  chiqish  mohiyati  quyidagilardan  iborat.  Konstruktiv  yondoshuv 
doirasida  avval  dasturning  eng sodda varianti uchun zarur bo‘lgan modullar ishlab chiqiladi. Bunda ushbu 
dastur  kirish  ma’lumotlarining  juda  cheklangan  to‘plamlari  uchungina  normal  bajarilishi  mumkin.  Bunday 
dasturda  iqtiboslar  (silkalar)  mavjud  bo‘lgan  boshqa  modullar  o‘rniga  bu  modullarning  imitatorlarigina 
kiritiladi.  Bu  imitatorlar  asosan  bunday  xususiy  holat  chegarasidan  chiqish  haqida  signal  berilishini 
ta’minlaydi.  Keyin  ushbu  dasturga  boshqa  ayrim  modullarning  ishlanmalari  (jumladan,  ayrim  mavjud 
imitatorlar  o‘rniga)  qo‘shiladi.  Bu  modullar  ishlanmalari  kirish  ma’lumotlarining  boshqa  biron  to‘plamlari 
uchun  normal  ish  bajarilishini  ta’minlaydi.  Bu  jarayon  ham  talabdagi  dastur  to‘la  ishlab  chiqilguncha 
bosqichma-bosqich  davom etadi. Shunday qilib, dastur daraxtini aylanib chiqishdan ko‘zlanadigan maqsad 
normal  faoliyat  ko‘rsatayotgan  dasturning  u  yoki  bu  variantining  eng  qisqa  yo‘l  bilan  ishga  tushirilishini 
amalga  oshirishdan  iborat.  Shuning  uchun  ham  konstruktiv  ishlab  chiqishning  bunday  turi  maqsadga 
yo‘naltirilgan  konstruktiv  ishlab  chiqish  usuli  nomini  oldi.  Bu  usulning  afzal  tomoni  shundaki,  ishlab 
chiqishning  dastlabki  bosqichidayoq  ishlab  chiqilayotgan  dasturning  ishchi  varianti  yaratiladi.  Psixologik 
jihatdan bu ishlab chiquvchi mehnatining samaradorligini oshiruvchi doping vazifasini o‘taydi. Shu tufayli 
bu usul diqqatni o‘ziga jalb qiilish kuchiga ega. 
Aytilganlarga yakun yasab, 4.3-rasmda dastur tuzilmasini ishlab chiqish usullarining ko‘rib chiqilgan 
umumiy tasnifi keltiriladi.