Dasturiy injiniringning asosiy tushunchalari

Etika va kasbiy mas'uliyatning umumiy sohasi tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda, chunki dasturiy ta'minotni talab qiladigan tizimlar ish va kundalik hayotning barcha jabhalarini qamrab oladi. Buni falsafiy nuqtai nazardan ko'rib chiqish mumkin, bu erda axloqning asosiy tamoyillari ko'rib chiqiladi va dasturiy injiniring etikasi ushbu asosiy tamoyillarga asoslanib ko’rib chiqiladi. Bu Laudon (Laudon 1995) va Jonson (Jonson 2001) tomonidan qabul qilingan yondashuv.

Tavani (Tavani 2013) kabi so'nggi maqolalari kiberetika tushunchasini kiritadi va falsafiy asosni ham, amaliy va huquqiy masalalarni ham qamrab oladi. Ular texnologiya foydalanuvchilari va ishlab chiquvchilar uchun axloqiy masalalarni o'z ichiga oladi.

1.3. Case studies

Amaliy tadqiqotlar sifatida foydalanadigan tizim turlari:

• Biriktirilgan tizim. Bu dasturiy ta'minot bironbir apparat qurilmalarini boshqaradigan va o'sha qurilmaga o'rnatilgan tizim hisoblanadi. Biriktirilgan tizimlardagi muammolar odatda jismoniy o'lcham, sezgirlik va quvvatni boshqarish va hokazolarni o'z ichiga oladi. Biriktirilgan tizim misoli sifatida diabetga chalingan insonlarga insulin pompasini boshqarish uchun dasturiy ta'minot tizimini ko’ramiz.
• Axborot tizimi. Ushbu turdagi tizimning asosiy maqsadi ma'lumotlar bazasini boshqarish va ulardan foydalanishni ta'minlashdir. Axborot tizimlaridagi muammolar xavfsizlik, foydalanish qulayligi, maxfiylik va ma'lumotlar yaxlitligini saqlashni o'z ichiga oladi. Axborot tizimiga misol sifatida tibbiy hujjatlar tizimini ko’ramiz.
• Sensorga asoslangan ma'lumotlarni yig'ish tizimi. Bu tizimning asosiy maqsadi sensorlar orqali ma'lumotlarni yig'ish va bu ma'lumotlarni qayta ishlovchi tizim hisoblanadi. Bunday tizimlarning asosiy talablari - noqulay ekologik sharoitlarda ham ishonchlilik va barqarorlik bilan ma’lumotlarni olishidir. Misol sifatida cho'l ob-havo stantsiyasini ko’ramiz.
• Qo'llab-quvvatlash muhiti. Bu har qanday faoliyat turini qo'llab-quvvatlash uchun foydalaniladigan dasturiy vositalarning integratsiyalashgan to'plamidir. Eclipse (Vogel 2012) kabi dasturlash muhitlari eng tanish muhit turi sifatida olish mumkin. Misol sifatida oʻquvchilarning maktablarda oʻqishini qoʻllab-quvvatlash uchun foydalaniladigan raqamli oʻquv muhitini ko’rib o’tamiz.

Adabiyotlar:

• Ian Sommerville. SOFTWARE ENGINEERING, 10th Edition, Copyright © 2016, Pearson Education Limited 2016, Inc., publishing as Addison-Wesley.
• Roger S Pressman. SOFTWARE ENGINEERING:A PRACTITIONER’S APPROACH, 6th Edition, Copyright © 2010McGraw Hill Education (India) Edition.
• Д.В.Корзнов. Введение в программную инженерию. Курс лекций. СПб. Изд.СПбГУ, 2008
• В.В.Липаев. Программная инженерия. Методологические основы. Из-во "ТЕИС", Москва, 2006, 609 стр.