5
уларнинг тузилиши. Уч фазали трансформаторда фаза чулғамларининг
уланиш усуллари. Трансформаторнинг салт ишлаш ва қисқа
туташув
тажрибалари ва бу режимларда рўй берадиган электромагнит жараѐнлар.
Трансформаторнинг иккиламчи чулғам электр параметрларини бирламчи
чулғам ўрамлар сонига келтириш ва унга симметрик юклама уланганда рўй
берадиган электромагнит жараѐн. Трансформаторнинг иккиламчи чулғам
параметрларини
бирламчи
чулғам
ўрамлар
сонига
келтириш.
Трансформаторга симметрик юклама уланганда рўй берадиган электромагнит
жараѐнлар. Трансформатор ЭЮК ларининг мувозанат тенгламалари,
унинг
алмаштириш схемаси ва вектор диаграммаси. Трансформаторнинг ташқи
характеристикаси, қувват исрофлари ва ФИК. Трансформатор кучланишини
ростлаш усуллари. Трансформатор чулғамларининг уланиш гуруҳлари. Уч
фазали трансформаторларнинг параллел ишлаши
. Уч фазали трансформатор
чулғамларининг уланиш гуруҳларини аниқлаш. Уч фазали икки чулғамли
трансформаторларни параллел улаш шартлари.
Трансформаторларнинг
қизиши ва уларни совитиш усуллари. Махсус трансформаторларнинг айрим
турлари. Трансформатор қисмларининг қизиши, иссиқлик узатиши ва йўл
қўйилган температураларнинг меъѐрлари. Трансформаторларнинг совитиш
системалари. Электр ўлчаш схемаларида ишлатиладиган кучланиш ва ток
трансформаторлари. Электр ѐйи воситасида пайвандлаш учун ишлатиладиган
трансформаторлар. Ўзгарувчан ток машиналари ва асосий турлари.
Асинхрон машиналарнинг тузилиши ва уларнинг ҳар хил шаклдаги
хўжаликларда тутган ўрни. Синхрон машиналарининг тузилиши ва электр
энергияни ишлаб чиқаришда уларнинг тутган ўрни.
Асинхрон ва синхрон
машиналарнинг ўзаро фарқ қиладиган ва ўхшашлик жиҳатлари. Ўзгарувчан
ток машиналарининг статор чулғами ва унинг таркибий қисмлари, схемаси ва
электр юритувчи куч. Ўзгарувчан ток машинаси статор (якорь) чулғамининг
турлари ва таркибий қисмлари. Уч фазали чулғамни ҳосил қилиш принципи.
Икки қатламли чулғам ва уларнинг схемалари. Уч фазали статор чулғами
электр юритувчи кучнинг вақт бўйича ўзгариш шаклини синусоидага
яқинлаштириш усуллари. Ўзгарувчан ток машиналари чулғамларининг
магнит юритувчи кучлари ва магнит майдонлари. Ўзгарувчан ток машинаси
фаза чулғамлари магнит юритувчи куч ва унинг йиғилган, тарқалган ҳамда
қадами қисқартирилган чулғамларда тақсимланишини таҳлил қилиш.
Ўзгарувчан ток машинасининг бир, икки ва уч фазали чулғамларида
пульсланувчи магнит майдон, эллипс шаклидаги ва доирасимон айланма
магнит майдонлар.
Асинхрон машиналарнинг турлари, тузилиши ва иш
режимлари. Ротори тормозланган ҳолда рўй берадиган электр магнит
жараѐн. Қисқа туташган роторли асинхрон моторнинг ишлаш принципи.
Ротори тормозланиб (n=0), статор чулғами эса уч фазали тармоққа уланганда
содир бўладиган электр магнит жараѐн. Ротор чулғами параметрларини
статор чулғами ўрамлари сонига келтириш. Ротори айланаѐтган асинхрон
машинада рўй берадиган электромагнит жараѐн.
Асинхрон машинанинг
вектор диаграммалари ва алмаштириш схемаси. Асинхрон машинанинг
электромагнит моменти ва механик характеристикаси. Уч фазали асинхрон
моторнинг энергетик диаграммаси ва электромагнит (айлантирувчи)
6
моменти. Асинхрон моторнинг статор чулғамига берилган кучланишнинг ва
ток частотасининг номиналдан фарқли бўлган ҳамда фаза роторли асинхрон
моторнинг ротор чулғамига уланадиган қўшимча актив қаршилик
қийматларининг механик характеристикасига таъсири. Фаза роторли
асинхрон мотор токларининг доиравий диаграммаси. Асинхрон моторнинг
иш
характеристикалари, ишга тушириш ва айланиш частотасини ростлаш.
Асинхрон мотор токларининг доиравий диаграммасини қуриш. Уч фазали
асинхрон моторнинг иш характеристикалари Уч фазали асинхрон
моторларни ишга тушириш ва айланиш частотасини ўзгартириш (ростлаш)
усуллар. Конденсаторли асинхрон мотор. Бир фазали асинхрон моторнинг
тузилиши ва ишлаш принципи. Уч фазали қисқа туташган роторли асинхрон
моторни бир фазали манбадан ишлатиш ва конденсаторли асинхрон мотор.
Асинхрон машиналарининг қувват исрофлари ва фойдали иш коэффициенти.
Синхрон генераторларнинг иш жараѐнини ҳарактерловчи асосий тенгламалар
ва вектор диаграммалар. Синхрон машинанинг генератор режимда ишлаши.
Ноаѐн ва аѐн қутбли синхрон генератор магнит системасининг тўйиниши
хисобга олинмаган хол учун якорь реакциясининг ўзига хос хусусиятлари.
Якорь реакцияси ва унинг турлари. Якорь реакциясининг статор чулғами
ЭЮК га таъсири ва индуктив қаршиликлар. Автоном ишлаѐтган синхрон
генераторнинг асосий характеристикалари.
Синхрон генератор электр
юритувчи кучларининг амалий (Потье) диаграммаси. Синхрон машинада
қувват исрофлари ва унинг ФИК. Синхрон машиналарни электр тармоғи
билан параллел улаш. Синхронлаш усуллари. Электр лампали синхроноскоп
ѐрдамида синхронлаш. Синхрон генераторнинг электромагнит (актив),
реактив ва синхронловчи қувватлари. Синхрон машинанинг бурчак ва U-
симон характеристикалари ва уларнинг таҳлили. Синхрон машинада қувват
исрофлари ва фойдали иш коэффициенти. Ўзгармас ток машинасининг
тузилиши ва унинг генератор режимда ишлаш принципи. Магнит занжири ва
уни ҳисоблашга оид умумий маълумот. Ўзгармас ток машинаси якорь
чулғамининг таркибий қисмлари. Якорь чулғамини ҳисоблаш ва унинг
электр юритувчи кучи. Ўзгармас ток машинасида вужудга келадиган
электромагнит момент. Ўзгармас ток машинасида якорь реакцияси.
Коммутация ва унинг турлари. Коммутациянинг зарарли таъсирини
камайтириш усуллари. Коммутацияни тажрибада текшириш ва созлаш.
Ўзгармас ток генераторлари ва уларнинг характеристикалари. Мустақил,
параллел ва аралаш қўзғатишли ўзгармас ток генераторларининг
характеристикалари. Параллел қўзғатишли генераторда ўз-ўзини қўзғатиш
жараѐни. Ўзгармас ток генераторлари қувват исрофлари ва фойдали иш
коэффициенти. Ўзгармас ток моторини ишга тушириш. Ўзгармас ток
моторларининг таснифи. Ўзгармас ток
моторида кучланиш ва электр
юритувчи кучларнинг мувозанат тенгламаси. Ўзгармас ток моторининг
айлантирувчи (электромагнит) моменти ва моментларнинг мувозанат
тенгламаси. Ўзгармас ток моторини ишга тушириш.
