Dastlabki yillar Maktab yillari Kurash 4 Patent ofisi



Download 81,91 Kb.
bet49/65
Sana14.07.2021
Hajmi81,91 Kb.
#118427
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   65
Bog'liq
Albert Einstein

U allaqachon yerning tortishish kuchi, yorug’likning sinishiga sabab bo’lishini anglab yetgandi, biroq mazkur g’oyasini kimdir quyosh tutilishi davrida o’rganishidan umidvor edi.

Uzoq yillardan buyon merkuriy sayyorasining orbitasi jumboq bo’lib kelardi. Boshqa sayyoralar kabi, merkuriyning sun’iy yo’ldoshi ham quyosh atrofida belgilangan tartibda aylanadi. Bu uning quyoshga eng yaqin sayyora ekanligi bilan bog’liq bo’lib, olimlar buni bilishardi. Asrlar mobaynida Merkuriyning quyoshga yaqin bo’lgan davri asta – sekin o’zgara bordi. OLimlar mazkur hodisani quyoshga yaqinlashishning eng oily nuqtasi deb atadi. Biroq ular bu hodisaning asl sababi nimada ekanligini bilishmasdi. Ular bu hodisani ilmiy izohlashga harakat qilishgan bo’lsalarda, ularning bu urinishlari samarasiz yakun topadi. Eynshteyn esa bu masalaga umumiy nisbiylik nazariyasi nuqtai nazaridan yondashib, buninig sababini aniq faktlar asosida isbotlab berdi. U shuningdek, fanda qizil o’zgarish deb nomlangan hodisani ham sharhlab berdi. Mazkur g’oyaga ko’ra, yorug’lik spektrning turli ranglaridan tashkil topgan. Qizil, spektrning oxirgi qismida yonadi, ko’k esa boshqa bir qismida. Eynshteyn bu bilan koinotdagi barcha jismlar harakatda ekanligini bashorat qilgan edi.

1929 – yilga kelib, astranavtlar Eynshteynning bu ixtirosini ham tasdiqladi. Umumiy nisbiylik nazariyasining mazkur kashfiyoti, Nuytonnig olam o’zgarmas harakatsiz degan g’oyasini noto’g’ri ekanligini isbotlab bergan edi.

Koinotdagi har bir jism harakatda. Umumiy nisbiylik nazariyasi gravitatsiyaning to’qinlanishini ham ko’rsatib berdi. Koinotdagi og’ir jismlar harakatlanarkan, o’zidan to’lqinsimon izlar qoldiradi. Olimlar uchun bu g’oyani sinab ko’rish juda mushkil ish edi. O’n yillar mobaynida ko’pchilik buni imkonsiz ish deb keldi.

1993 – yilga kelibgina Amerikalik olimlar Russel Hulse va Joseph Taylor mazkur ish yuzasidan tadqiqotlar olib bordi va Eynshteyn g’oyasiga muofiq, gravitatsiya to’lqinlarini mavjudligini isbotlab bergani uchun Nobel mukofotiga sazovor bo’ldilar. Eynshteynning umumiy nisbiylik nazariyasi ilm – fan olamini larzaga solganligi haqiqat edi. Bu insoniyat tafakkurining eng buyuk ixtirolaridan biri, ta’bir joiz bo’lsa, insoniyat tamonidan kashf qilingan chinakkam san’at deb atash mumkin.

Eynshteyn hayotligida ko’plab olimlar uning bemisl g’oyalari haqiqiy mo’jiza ekanligini bilishsalarda, hech kim unga yordam berishni istamasdi. Birinchi jahon urushi qutirar, ilmiy nazariyalarni sinovdan o’tkazish deyarli imkonsiz edi.


Download 81,91 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   65




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish