Darsning texnologik xaritasi mavzu

b)davomatni aniqlash

d) she’riy daqiqalar

2. Uy vazifasini so’rash va baholash.

3.Mustahkamlash.

4.Yangi mavzu

Mavzu: O'quvchilar uchun yangi emas. Yil boshidagi takrorlash soatlarida ifoda maqsadiga ko'ra gap turlarida tinish belgilarining ishlatilishi takrorlangan edi. Farqi shuki, quyi sinfda ular uchga - darak, so'roq, buyruq gaplarga bo'lib o'rganilgan. Bu darsda ularning qatoriga to'rtinchi - istak gap ham qo'shiladi. O'qituvchi sinf taxtasiga bir gapni shu to'rt ifoda shaklida yozib tahlil qilish orqali farqini tushuntirib ber-sa, o'quvchiga singishi oson bo'ladi. Masalan:

Darak gap: Har bir bola vaqtdan unumli foydalanadi.

So'roq gap: Har bir bola vaqtdan unumli foydatanadimi?

Buyruq gap: Har bir bola vaqtdan unumli foydalansin!

Istak gap: Qani, har bir bola vaqtdan unumli foydalansa.

Har bir gap o'quvchilar bilan birga sharhlanadi. Darak gap xabar, darak ma'nolarini ifodalaydi, so'roq gap so'rash ma'nosini, buyruq gap buyruq ma'nosini, istak gap esa istak, xohish va orzuni ifodalaydi. O'qituvchi o'z nutqida ana shu «ma'no» va «ifodalaydi» so'zlariga alo­hida urg'u beradi va shuning uchun ham bu gaplar gapning ifoda maq­sadiga ko'ra turlari deb atalishi uqtiriladi. Qoidalar xulosalanib, dars jihozi sifati tavsiya qilingan quyidagi chizma o'quvchilar e'tiboriga havola qilinadi.

Mashqlar gaplar oxiriga to'g'ri tinish belgilari qo'yish, to'g'ri gap tuzish malakalarini shakllantirish, o'quvchilar yozma va og'zaki nutqi-ni rivojlantirish maqsadlariga qaratilgan.

1-topshiriq. Quyida berilgan gaplarning bir-biridan farqini ayting.

1. Sen qaysi kasbni yaxshi ko'rasan?

2.Dalalarda ishlar qizg'in.

3. Ertaga, albatta, bu she'rni yodlab kel.

4. Zora, u sening aytganlaringni qilsa.

2-topshiriq. Qachon? qanday? so'zlari ishtirokida gap tuzing. Bu gapni qanday maqsadda qo'llashingizni ayting.

Siz o'zingiz bilmagan narsalarni boshqalardan so'ramoqchisiz yoki o'zingiz bilgan axborotni tinglovchiga yetkazmoqchisiz. Ana shu vaqtda maqsadingizga muvofiq keladigan gap shakllaridan birini tanlaysiz.

Gapning ifoda maqsadiga ko'ra to'rt xil shakli bor:

1) darak gap;

2) so'roq gap;

3) buyruq gap;

4) istak gap.