Дарслик./Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ., Топилдиев С. Р. –Т

12.4. Жаҳон молиявий-иқтисодий инқирозининг салбий оқибатларини 
бартараф этиш ва Ўзбекистон иқтисодиётини ривожлантириш 
истиқболлари 
Кўплаб мамлакатларни қамраб олган жаҳон молиявий-иқтисодий 
инқирози Ўзбекистонга ҳам ўз таъсирини ўтказди. Бунга сабаб Ўзбекистон 
бугун халқаро ҳамжамиятнинг ва глобал молиявий-иқтисодий бозорнинг 
ажралмас таркибий қисмига айланган. Бунинг тасдиғини, республикамизнинг 
ташқи дунё билан алоқаларининг тобора кенгайиб бораётганида, 
ривожланган мамлакатлар кўмагида ва ҳамкорлигида мамлакат иқтисодиёти 
тармоқларини ривожлантириш, модернизация қилиш, техник ва технологик 
қайта жиҳозлаш бўйича дастурларнинг амалга оширилаётганида, 
Ўзбекистоннинг халқаро савдо тизимига интеграциялашувида, маҳсулот ва 
товарлар импорти ва экспортининг ўсиб боришида яққол кўришимиз 
мумкин. 
Жаҳон молиявий-иқтисодий инқирозининг Ўзбекистонга таъсири 
бошқа кўпгина давлатларга нисбатан бир мунча юмшоқ бўлаётганини 
ҳаётнинг ўзи тасдиқламоқда. Бунга сабаб Ўзбекистонда қабул қилинган ўзига 
хос ислоҳот ва модернизация модели асосида мамлакатимизда амалга 
оширилган туб ўзгаришлар миллий иқтисодиётимизнинг барқарор ва 
мутаносиб ривожланишини ташқи салбий ҳолатларга, турли инқирозларга 
бардошли бўлишини таъминлади. Ўзбекистонда ушбу сиёсат орқали 
молиявий-иқтисодий, 
бюджет, 
банк-кредит 
тизими, 
шунингдек, 
иқтисодиётнинг реал сектори корхоналари ва тармоқларининг барқарор 
ҳамда узлуксиз ишлашини таъминлаш учун асос яратилган. 
Ўзбекистонда қисқа муддатли спекулятив кредитлардан воз кечиб, чет 
эл инвестицияларини узоқ муддатли ва имтиёзли фоиз ставкалари бўйича 
жалб этиш тамойилига доимо амал қилиб келинганлиги туфайли ҳам 
республиканинг ташқи қарзи 13,3 фоиз миқдорида бўлди. Ваҳоланки, кўплаб 
1
Анализ
 
макроэкономических показателей Республики Узбекистан за годы независимости 
(1991-2016гг //Госком статистики Республики Узбекистан.//www.stat.uz. 

---

234 
давлатларнинг ташқи қарз масаласидаги пухта ўйланмаган сиёсати уларнинг 
иқтисодиётини заиф, ташқи омилларга қарам, хатарли вазиятлар олдида 
ҳимоясиз ва ночор аҳволга солиб қўйганини кўриш, кузатиш қийин 
эмаслигини Юртбошимиз ўзининг асарида асослаб берди. 
Ўзбекистонда жаҳон молиявий-иқтисодий инқирозининг оқибатларини 
олдини олиш ва юмшатиш имконини берган омиллар қуйидагилардан иборат 
бўлди: 
• Тижорат банкларининг ликвидлилиги ва капиталлашиш даражасини 
оширишга қаратилган сиёсатнинг 2005 йилдан бошлаб изчиллик билан 
амалга оширилганлиги. 
• Пухта ўйланган пул-кредит сиёсатининг амалга оширилиши 
натижасида инфляциянинг прогноз кўрсаткичлари чегарасида сақлаб 
қолинаётганлиги. 
• Оқилона бюджет-солиқ сиёсатининг олиб борилганлиги натижасида 
Давлат бюджети профицит билан бажарилмоқда, солиқ юкининг пасайиб 
бориш тенденцияси кузатилмоқда.
• Ташқи савдо таркибида чуқур ижобий ўзгаришларни амалга оширишга 
муваффақ бўлинганлиги. 
• Мамлакат иқтисодиётига жалб этилаётган хорижий инвестициялар
миқдорининг барқарор ўсиш суръатига эга бўлаётганлиги. 
• Мамлакат ташқи қарзининг мўътадил даражасини таъминлашга 
муваффақ бўлинганлиги. 
• Фермер хўжаликларини қўллаб-қувватлаш учун давлат томонидан 
катта миқдорда моддий ва молиявий ресурслар ажратилаётганлиги. 
Мамлакатимизда жаҳон иқтисодий инқирозининг салбий оқибатларини 
бартараф этиш бўйича 2009-2012 йилларга мўлжаллаб қабул қилинган 
Инқирозга қарши чоралар дастури Ўзбекистонни 2009 йилда ижтимоий-
иқтисодий ривожлантиришнинг энг устувор йўналиши бўлиб қолади. 
Инқирозга қарши дастурнинг энг муҳим йўналишлари қуйидагилардан 
иборат: