Дарслик тошкент – iqtisodiyot – 2019


Монополистик рақобат шароитида савдо



Download 2,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet35/148
Sana16.04.2022
Hajmi2,47 Mb.
#556665
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   148
Bog'liq
Исмаилова Н С , Шагазатов У У Жахон иқтисодиёти ва халқаро (1)

Монополистик рақобат шароитида савдо 
Маълумки халқаро савдода соф мукаммал рақоба анча кам учрайди, 
бунинг сабаби жаҳон хом-ашѐ ва товарлар бозорининг бўлишиб олинганлиги ва 
халқрао бозорларда ўзига хос олигополия ва монополияларнинг вужудга 
келганлигидир. Монополистик рақобат асосидаги савдо назариясининг 
ривожланишига катта ҳисса қўшган олим Пол Кругман бўлди.
Агар X — маълум фирманинг сотиш ҳажми, S — тармоқдаги умумий 
сотиш ҳажми, n — тармоқдаги фирмалар сони, b — фирманинг ўз товари 
нархига боғлиқ равишда бозордаги улушини кўрсатувчи талаб ўзгарувчиси, Р 
— мазкур фирма товари нархи, Р* — рақобатчи товарларнинг ўртача нархи 
бўлса,
X=S[(1/n)-bx(P-P)*] (1) бўлади. 
Агар фирма ўз товарларини ўрта нархда юқори сотса (Р > Р*), унинг 
бозордаги улуши (S/n) кам бўлади (X<(S/n)). Агар фирма ўз товарларини ўртача 
нархдан паст нархда сотса (Р < Р*), унинг бозор улуши кўпроқ бўлиши 
керак(X>(S/n)). 
Монополистик рақобатнинг халқаро савдога таъсирни аниқлаш учун энг 
аввало фирмалар сони ва уларнинг товарлари нархи орасидаги учта асосий 
ўзаро боғлиқликни аниқлаш керак: 

фирмалар сони қанчалик кўп бўлса, ҳар бир фирма ишлаб чиқарадиган 
товар ҳажми шунча кам бўлади, ўртача харажатлар ортиб боради; 


43 

Фирмалар сони қанчалик кўп бўлса, рақобат даражаси юқори бўлади ва 
товар тархи пасаяди; 

Агар нарх ўртача нархдан юқори бўлса, бозордаги фирмалар сони 
ортади ва аксинча.
Монополистик рақобат моделида дастлабки икки боғлиқлик муҳим 
ҳисобланади. Халқаро савдо товар сотиш бозорлари сиғимини оширади. 
Фирмалар сони ва бир фирмага тўғри келадиган ўртача ишлаб чиқариш 
харажатлари қуйидаги чизиқли тенглама билан ифодаланади: 
С* = (F/X) + c, 
(2) 
С* = n(F/S)+c, 
(2а) 
Бу ерда С* — ўртача харажатлар, F — доимий харажатлар, с — 
фирманинг чегаравий харажатлари. 
2.4.1-расм
.
Формуладан кўриниб турибдики, ишлаб чиқариш ҳажми, ўз навбатида 
сотиш ҳажми ортиб борган сари фирманинг ўртача харажатлари камайиб 
боради, чунки доимий харажатлар янада кўпроқ товарлар сонига бўлинади. 
Бозор мувозанатда бўлган шароитда ҳар бир фирма товари нархи бир хил 
бўлади, Р = Р*. Ушбу ҳолатда 1 формула X = S/n га келади. Х қийматини 
иккинчи формулага қўйсак, 2а формула келиб чиқади. Бу формуладан кўриниб 
турибдики, тармоқда фирмалар сони қанчалик кўп бўлса, ўртача харажатлар 
шунчалик ортиб боради. Фирмалар сони ўзгармаган ҳолда сотиш ҳажмининг 
ортиши ўртача харажатларнинг қисқаришига олиб келади.
 

Download 2,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   148




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish