Дарслик тошкент – iqtisodiyot – 2019


Масштаб самараси (economies of scale) – ишлаб чиқаришнинг шундай



Download 2,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet34/148
Sana16.04.2022
Hajmi2,47 Mb.
#556665
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   148
Bog'liq
Исмаилова Н С , Шагазатов У У Жахон иқтисодиёти ва халқаро (1)

Масштаб самараси (economies of scale) – ишлаб чиқаришнинг шундай 
ривожланишики, бунда омиллар сарфининг бир бирликка ўсиши ишлаб 
чиқариш бир бирликдан кўпроққа ўсишига олиб келади. 
Буни қуйидаги жадвалда кўришимиз мумкин: 
2.4.1.-жадвал.
 
Масштаб самараси 
Меҳнат (соат)
4
5
6
7
8
9
10
11
Товар (дона)
1
2
3
4
5
6
7
8
1 товарга 
қилинган сарф
4.00 2.50 2.00 1.75 1.60 1.50 1.43 1.38


42 
Масштаб самарси мамлакатдаги тармоқ ва корхоналарнинг рақобат 
бозоридаги ҳатти-ҳаракати ва фаолият йўналишларидан келиб чиққан ҳолда 
ташқи ва ички масштаб самараларига ажралади. 
Ташқи масштаб самараси бутун тармоқда ишлаб чиқариш масштабини 
ўсиши натижасида фирма доирасида товар бирлигига тўғри келадиган 
харажатларнинг камайиши.
Ички масштаб самараси фирма доирасида ишлаб чиқариш масштабини 
кенгайтириш орқали товар бирлигига сарфланадиган харажатларнинг 
камайиши.
Ташқи масштаб самарси шуни назарда тутадики, ҳар бир фирманинг 
ҳажми ўзгармаган ҳолда бир хил товар ишлаб чиқарадиган фирмалар сони 
ортади. Одатда ушбу ҳолатда бозор етарли даражада рақобатбардошлигини 
сақлаб қолади, бу эса бу модел асосидаги савдо қонуниятларини халқаро 
савдонинг классик назарияларига яқинлаштиради, яъни экспортѐрлар ўзлари 
таъсир кўрсата олмайдиган бозордаги нархда ҳохлаган миқдорда товар 
сотишлари мумкин.
Ички масштаб самараси эса ишлаб чиқариш миқдори ўзгармаган ҳолда 
товар ишлаб чиқарувчи фирмалар сони камайган ҳолатни назарда тутади. Ушбу 
вазият аксарият ҳолларда носоғлом рақобатни келтириб чиқаради, яъни ишлаб 
чиқарувчилар ўз товарлари нархига таъсир кўрсата олади ва товар нархини 
пасайтириш орқали сотиш ҳажмини ортиришлари мумкин. Ички масштаб 
самарасининг экстремал ҳолати соф монополия ҳисобланади.

Download 2,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   148




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish