Dars muqaddas

SANA: “DARS - MUQADDAS” . O'rta arifmetik qiymat

Darsning maqsadi:

Ta`limiy: O`quvchilarda o'rta arifmetik qiymatni hisoblash malakasini oshirish.

Tarbiyaviy: O`quvchilarning matematika faniga qiziqishlarini orttirish, vatanparvarlik, mehnatsevarlikka o`rgatish.

Rivojlantiruvchi: O`quvchilarni og`zaki va yozma hisoblash malakalarini rivojlantirish.

Dars turi: Mustahkamlovchi.

Dars metodi: Guruhlarda ishlash.

Dars jihozi: Ko`rgazma, kompyuter, list,marker, kartochkalar

Darsning borishi:

Tashkiliy qism: Salomlashish

Yangi mavzu bayoni.

1 - masa1a. Ahmad birinchi kuni 180 kg, ikkinchi kuni esa 200 kg pomidor terdi. U bir kunda o'rtacha necha kilogramm pomidor tergan?

Yechish:1 - savol. Ahmad hammasi bo'lib necha kilogramm pomidor terdi?

2 - savоl. Ahmad jami necha kun pomidor terdi?

3 - savоl. Ahmad bir kunda o' rtacha necha kilogramm pomidor tergan?

Masala yechish jarayonida yig'indini qo'shiluvchilar soniga, ya'ni 2 ga bo'ldik. Natijada bir kunda o'rta hisobda (o'rtacha) qancha pomidor terilganini bildik.

Umuman, a, b, с berilgan sonlar bo'lsa, ularning o'rta arifmetik qiymati quyidagicha hisoblanadi:

Qo'sxiluvchilar soni k ta bo'lishi ham mumkin (k - natural son).

«O'rta arifmetik qiymat», «o'rtacha qiymat», «o'rtacha hisobda», «o'rtacha», «o'rtacha miqdor» iboralari bir xil ma'noda tushuniladi.

2 - masala. Avtomobil 72 km/soat tezlik bilan 2,6 soat; 78 km/soat tezlik bilan esa 3,9 soat yo'l yurdi. Avtomobilning o'rtacha tezligini toping.

Yechish:

1 - savol. Avtomobil kichik tezlik bilan necha kilometr yo'l bosdi?

2 - savоl. Avtomobil katta tezlik bilan necha kilometr yo'l yurdi?

3 - savol. Avtomobil jami necha kilometr yo'l yurdi?

4 - savol. Avtomobil jami necha soat yo'l yurdi?

5 - savol. Avtomobilning o'rtacha tezligi qancha?

Javob: 75,6 km/soat.

Avtomobil o'tgan jami yo'lni topish uchun sonli ifoda mashinaning o'rtacha tezligini topish uchun esa

(1) sonli ifoda tuzildi.

Bunda sizlarga tanish bolgan va formulalardan foydalanildi.

3 - masala. Avtomobil km/soat tezlik bilan , soat, km/soat tezlik bilan soat yo'l yurdi. Avtomobilning o'rtacha tezligini toping.

Yechish 2 - masalaga o'xshash. Avtomobil o'tgan jami yo'l ga teng.

Avtomobilning o'rtacha tezligini topish uchun esa o'tilgan yo'lni shu yo'lni o'tish uchun ketgan vaqtga bo'lish kerak. U holda o'rtacha tezlik (2)

(1) va (2) ko'rinishdagi ifodalar o'rta vaznli qiymat deyiladi.