Dars mavzusi: Shaxs va narsa belgisini bildirgan so'zlar

Dars mavzusi: Shaxs va narsa belgisini bildirgan so'zlar .
Darsning maqsadi:
Ta'limiy: o'quvchilarga shaxs va narsa belgisini bildirgan so'zlar haqida, hamda ularning so'roqlari, gapdagi vazifasi haqida tushuncha berish.
Tarbiyaviy:ona-Vatanga mehr muhabbat ruhida tarbiyalash.
Rivojlantiruvchi: o'quvchilarning og'zaki va yozma nitqni o'stirish va o'z fikrini to'g'ri ifoda etish malakasini shakllantirish, husnixat qoidalari asosida chiroyli yozuv malakalarini rivojlantirish.
Dars turi: yangi bilim, ko'nikmalarni shakllantiruvchi dars.
Dars metodi: muammoli metod, suhbat metodi, ”Sinkveyn” ta'limiy o'yin.
Dars jihozi: mavzuga oid rasmlar, savolli kartochkalar, tarqatma materiallar.
Darsning borishi:
i. Tashkiliy qism.
ii.
Uy vazifasini tekshirish.
Uy vazifasini tekshirish uchun ”Tez aytish musobaqasi” nomli ta'limiy o'yin o'tkaziladi.
Uy vazifasini tekshirish uchun "Tez aytish musobaqasi” nomli ta'limiy o'yin o'tkaziladi. Buning uchun sinf o'quvchilari uch guruhga bo'linadi. O'qituvchi tarqatmali tez aytishlardan namunalar beradi. Guruhdan bir o'quvchi chiqib tanlagan tez aytishni bir nafasda uch marotaba aytishi kerak, guruh ishtirokchisi ayta olmasa guruhning boshqa ishtirokchishi chiqib aytishi mumkin. Eng yaxshi tez aytuvchi o'quvchilar guruhi aniqlanib rag'batlantiriladi.
Namuna:

1. 
   Erkin egatga ertaki ekinni ekdi.
   
2. 
   Boshqotirma Boltavoyning boshini qotirdi.
   
3. 
   Bulturgi burgutni bugun Urgutda ko'rdim.
   
4. 
   Chumchuq chug'urchiqni cho'qimasa, chug'urchiq chumchuqni cho'qimaydi.
   
5. 
   Eshik oldida buloq, buloqdan suv ichar uloq, uloqcham uzun quloq.
   

Husnixat daqiqasi
Kichik ”sh” harf birikmasi "ś' va "h” harflaming tirikmasidan hosil bo hdi
Daftarga bir qator kichik ”sh”' harf bilikmasini va shu harf bilan bc•ngan so Alami yozadilar: Sham, shar, sharshara, shahar.
Dam olish daqiqasi Xoy-xoy chumchuq, jajji qush Shoxda turmay pastga as h.
Chirqilla»san, izlab don
Mana senga chumchuq non.
Qorning to'»sa a»tarsan,
So'ng ufingga qaytarsan.
Yangi mavzuning bayoni.
215-mashqni bajarishda o'qituvchi ”So'zda so'z” ta'limiy o'yinidan foydalanadi. Bu o'yin darslikdagi rasm asosida tashkil etiladi.
Guruhlarga A-4 hajmdagi qog'oz tarqatiladi. O'quvchilar avval rasmdagi narsalar nomini bir daqiqa ichida ustun shaklida yozib chiqishlari kerak. So'ng topilgan so'zlarning belgilarini topishlari zarur. Belgilangan vaqtda eng ko'p so'z topgan guruh g'olib hisoblanadi va rag'batlantiriladi.
Namuna: 1-guruh:
yo'l - keng avtobus-katta

2-guruh:
bino-baland daraxt-yam-yashil

3-guruh:
ko'cha- keng yo'lak- tor O'qituvchi darslikdagi 215-mashqni tushuntirish uchun ushbu suhbatdan foydalanishi mumkin.Rasmga qarang.
Rasmda nima tasvirlangan?
(Rasmda shahar ko'rinishi tasvirlangan.)
Rasmda nimalarni ko'ryapsiz?
(O'quvchilar narsalar nomini birma-bir aytadilar so'ng doskaga yozadilar.) Namuna: Bino, ko'cha, daraxt, avtobus
Narsalarning belgisini ayting.
Qanday bino?
(Katta, hashamatli bino.)
Qanday ko'cha?
(Keng, ozoda ko'cha.)
Qanaqa daraxt?
(Yashil, serbarg daraxt.)
O'quvchilar javoblarini daftarlariga yozishadi.
215-mashq asosida quyidagi qoida kelib chiqadi:
Shaxs va narsaning belgisini bildirgan so'zlar qanday?, qanaqa? so'roqlariga javob bo'ladi. Qanaqa? -yashil ko'rkam daraxt. Qanday? katta hashamatli bino.
iv.
Mavzuni mustahkamlash.
Mavzuni mustahkamlashda 216-mashqdagi topishmoqdan foydalaniladi. Topishmoq o'quvchilarga o'qib beriladi va javobi toptiriladi.
Usti yo'l-y@l, sariq, ko'k
Beqasamga o'xshaydi. Shirinligi til yorar,
Hidi o'tkir bo'yi past.
(Handalak)
Topishmoq asosida savol-javob daqiqasi o'tkaziladi.
Topishmoq nima haqida ekan?
(Handalak haqida.)
Handalakning usti qanday ekan?
(Yo'1-yCJ, sariq, ko'k.)
Uning hidi-chi?
(O'tkir.)
Bo'yi qanday ekan?
(Past ekan.)
Yo'l-yo'l rangi (qanaqa?) sariq, ko'k; hidi (qanaqa?) o 'tkir; bo'yi (qanday?) past.
Handalak haqida qisqacha ma'lumot beriladi.
Topishmoq matni ko'chiriladi. Handalakning belgisini bildirgan so'zlar aniqlanib, tagiga to'lqinli chiziq chiziladi.
Multimediali ilova asosida mashqni bajarish mumkin.
Ekranda 216-mashq matni quyidagi tarzd
Usti (qanday?), (qanaqa?), (qanaqa?),
Beqasamga o'xshaydi.
Shirinligi tilyorar,
Hidi (qanaqa?), bo'yi (qanday?).
Qo'yish uchun so'zlar: o'tkir, sariq, yo'l-yo'l, pc
Topishmoq matni ostida so'roqlar o'rniga beriladi. O'quvchilar shu so'zlarni to'g'ri qo'y: bo'ladi.
Topishmoqni javobini topish uchun tarvuz va beriladi. O'quvchilar topishmoq javobini to'g' degan so'zi yangraydi.
Shaxs ko'rsatiladi, belgisini bildirgan so'zlar ustida ishlash.
Osmonda uchta katta yulduzlarda buyuk Navoiy, Amir Temur, Zahiriddin Muhammad ] Mayda yulduzlarda shu uch alloma haqida ga berilgan gap ichidan shu allomalarga xos xisli yulduzchali so'zlarni shu alloma rasmi yoniga bo'lsa, yulduzcha katta rasmli yulduz yoniga ( ko'ring” so'zi jaranglaydi va yulduzcha joyida
Berilgan gaplar o'qiladi va gap kim haqidaligi qaysi so'zlar ularni topishga yordam bergan allomalarning rasmlari yoniga joylanadi. Bu o'quvchilarga o'qish va odobnoma darslarida beradi.
U inson saxiy, tadbirli va insonparvar mutaj
U inson talabchan, irodali va adolatli bo'lga U inson iste'dodli, vatanparvar va epchil bo'
1-gapdagi qoraytirilgan so'zlar Alisher Navoi) Temurga, 3-gap Mirzo Boburga tegishli.
Darslik bilan ishlash.
217-mashq ”Meni tushun” ta'limiy o'yini orqali bajartiriladi. Bunda o'qituvchi stol ustiga hayvonlarning rasmini teskari qilib qo'yadi.
Darslik bilan ishlash.
217-mashq "Meni tushun” ta'limiy o'yini orqali bajartiriladi. Bunda o'qituvchi stol ustiga hayvonlarning rasmini teskari qilib qo'yadi. Sinfdan bir o'quvchi doskaga chiqib rasmni oladi. O'quvchi hayvon rasmini ko'rsatmasdan shunday ta'riflashi kerakki, qolgan o'quvchilar qaysi hayvon haqida gap borayotganini darrov tushunib javob beradilar yoki uni ovozsiz harakatlar yordamida ham ko'rsatib berishlari mumkin.
Namuna:
Uning dumi chiroyli, o'zi ayyor, o'rmonda yashaydi. (Tulki)
Uning qulog'i uzun dumi kalta. Terisi yozda kulrang, qishda Qq rangda bo'ladi. (Quyu).
Javoblar tinglanib quyidagi suhbat amalga oshiriladi:
Gap quyon haqida ekanini topishingizda sizga qaysi so'zlar yordam berdi?
Qulog'i uzun, dumi kalta . yozda kulrang,. qishda Qq rang so'zlari yordam berdi.
Bu so'zlar nimani bildiradi? Bu so'zlar quyonning belgisini bildiradi.
Bu so 'zlar qanday so'roqqa javob bo'ldi? Qanday? so'rog'iga javob bo'ldi.
Tarqatmali materiallar bilan ishlash.

NQ I

O'qing. Ko'chiring. Narsalar belgisini bildirgan Ularga so 'roq bering.
Osti sariq, usti sariq,
Shirin, totli, ichi tariq. (Anjir)
NQ2
O'qing. Ko'chiring. Qanday so'rog'igajavob bo'i chizing.
Shirin so'zga hamma - katta ham, kichik ham so'zlar oqib turgan zilol suvga o'xshaydi. Zilo] yerda anvoyi chechaklar unib chiqadi.
YusufXos Hojib

NQ3

O'qing. Shaxs-narsaning belgisiga qarab, topish Ko'chiring. Shaxs-narsa belgisini bildirgan so'z
Oppoq sochli boshlari,
Daryo bo'lar yoshlari.(Q... t...)
Yarmi qora, yarmi oq,
Ishonmasang, qarab boq! (T... va k...)
NQ4
O'qing. Ko'chiring. Shaxs-narsa belgisini bildirg chizing va ularga so 'roq bering.
Sof havolar bizniki,
Sho'x navolar bizniki,
Bog'-u bahor bizniki,
So'lim nahor bizniki.
Darsni yakunlash va baholash.
Darsda faol ishtirok etgan o'quvchilar baholanadi.
VI. Uyga vazifa berish.
O'quvchilarga darslikdagi mavzuni o'qib chiqish, mavzudan keyin berilgan savollarga javob topish topshiriqlari uyga vazifa qilib beriladi.
Metodik tavsiya.
218-mashqdagi tez aytish og'zaki o'qitiladi va bir nafasda uch marotaba aytishga tayyorlanib kelish vazifa qilib beriladi.
O'ktam ko'm-ko'k ko'rkam ko'klam rasmini ko'mko'k qalamda chizdi.
O'ktam ko'm-ko'k ko'rkam ko'klam rasmini ko'mko'k qalamda chizdi.
Ko'klam so'ziga yaqin ma'nodosh bo'lgan qaysi so'z bilan almashtirish mumkinligini topish uchun ”Sinkveyn” metodidan foydalaniladi. Bu metodni quyidagicha amalga oshirish

mumkin.

Nima?	ko'klam
Qanday?	go'zal	ko'rkam
Nima qildl?	keldi	yoydi	boshl
Gap	go'zal	ko'rkam ko'klam
Ma'nodosh	bahor