Dars ishlanma Mavzu: Namlik ekologik omil sifatida Darsning maqsadi: Ta’limiy maqsad

Darsning borishi.

1. 
   Tashkiliy qism
   

Salomlashish, navbatchi, davomotni aniqlash, axborot olish, guruhlarga bo‘lish va nomlash.

2. 
   O‘tilgan mavzuni takrorlash.
   

1-topshiriq.
O‘quvchilarni guruxlarga bo’lib o‘tilgan mavzularga oid savollar beriladi.
I-guruh. GIGROFITLAR.

1. 
   Biologiya qanday fan?
   
2. 
   Ekologiya nimani o‘rganadi?
   
3. 
   Ekologik madaniyat nima?
   
4. 
   Ekologiyaning qanday bo‘limlari bor?
   

II-guruh. KSEROFITLAR

5. 
   Ekologiyani o‘rganish metodlari nima?
   
6. 
   Ekosistemaning tarkibiy qismlari qanday?
   
7. 
   Organizmlarning qanday yashash muhitlari bor?
   
8. 
   Ekologik omil nima?
   

III-guruh. MEZOFITLAR.

9. 
   Ekologik omillarning qanday xillari bor?
   
10. 
    Libixning minimum qoidasi mohiyatini tushuntirib bering.
    
11. 
    Ekologik nisha nima?
    
12. 
    Biologik optimum deganda nimani tushunasiz?
    

2-topshiriq.

O’quvchilar doskada Ekologik guruxlarga mansub o’simliklarni jadvalga yozadilar.
O’simliklarni ekologik guruhlari

I-guruh Yorug’sevar o’simliklar	II-guruh Soyaga chidamli o’simliklar	III-gurh Soyasevar o’simlilar

3. 
   Yangi mavzu bayoni.
   

Namlik. Tirik organizmlar tanasining 2/3 qismi suvdan iborat, shu sababli namlik ularning hayotini belgilovchi muhim omil sanaladi. Suv barcha tirik organizmlar uchun universal eritma, hujayradagi biokimyoviy jarayonlar uchun sharoit, ko‘pchilik tirik organizmlar uchun yashash muhiti hisoblanadi. Suv tirik organizmlarda boradigan moddalar almashinuvida faol ishtirok etadi va muhim o‘rin tutadi. Tirik organizmlar yashaydigan muhitda suv yetishmasligi organizmlarda hayotiy jarayonlarning sekinlashishiga sabab bo‘ladi.
Tirik organizmlarda suv gidroliz va fotosintez reaksiyalarida bevosita ishtirok etadi. Ba’zi tirik organizmlar, masalan, to‘garak va halqasimon chuvalchanglar uchun suv gidrostatik skelet sanaladi va oziq moddalarni tashish vazifasini bajaradi, ya’ni moddaning organizm bo‘ylab harakatlanishida ishtirok etadi. Solishtirma issiqlik sig‘imi, issiqlik o‘tkazuvchanligi yuqori bo‘lgani tufayli suv organizmdagi issiqlik muvozanatini ushlab turadi, hujayra va to‘qimalarning qizib ketishining oldini oladi. Suv yuksak sporali o‘simliklarning urug‘lanishi, spora va urug‘lar unib chiqishi uchun o‘ta zarur.
Quruqlikda yashash joylarining namligi yillik yog‘ingarchilik miqdoriga bog‘liq, shuning uchun turli geografik zonalar o‘zaro farqlanadi. Namlikning yetishmasligi yoki haddan tashqari ortib ketishi quruqlikda yashovchi tirik organizmlar uchun cheklovchi omil hisoblanadi.