Даронов з. Мухтаров а. Примов м. Н

Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.МИРЗИЁЕВ
Тошкент шаҳри, 2019 йил 27 август
Ҳозирги замон жаҳон фалсафасини ўрганайлик ва ундан танқидий-оқилона фойдаланайлик
.
Ҳамма талабалар учун мажбурий умумий курслар мавжуд. Уларга
1) метафизика ва билиш фалсафаси, 2) фалсафа тарихи, 3) фанлар (математика, физика, биология, космогония) фалсафаси, 4) логика (математик логика, тиллар, жумладан алгоритмик тиллар фалсафаси), 5) этика, 6) сиёсий фалсафа. Бундан ташқари, ҳар бир талаба ўзининг қизиққан мутахассислиги бўйича бутун ўқиш давомида муайян профессорлардан алоҳида таълим олишади.
Умумий мажбурий дарслар мазмуни билан қисқача танишиб ўтамиз.
Метафизика ва билиш фалсафаси. Маълумки, марксча-ленинча фалсафа метафизикани диалектикага қарши қўйган эди. Ғарб мамлакатларида илгари ҳам, ҳозир ҳам метафизика дейилганда антидиалектика эмас, балки Аристотельнинг «Метафизика» китоби ва ундаги назарий фалсафа тушинилар экан. Маълумки, «Метафизика» китобининг асосий мағзи диалектикадир. Бинобарин, студентлар диалектикани «метафизика» дарсида ўрганишар экан. Унинг мундари­жаси: диалектика, материя, онг, онтология, эпистимиология, фикрлаш, тушунтириш, тадқиқот, чексизлик, генетика ва синергетика, қонуният ва парадокслар каби масалалар чуқур ўрганилади.

Мантиққа эътибор катта. Классик ва формал мантиқлар заминий билимни ташкил қилади. Мантиқ мазмунининг кўпроқ қисми ҳозирги сунъий тилларга, алгоритмик (ал-Хоразмий) тилларига, одам ва машина орасидаги тилларга, интеллект ривожига бағишланган.

Этикада ҳозирги замон одамлари ва жамиятлари орасидаги муносабатлар чуқур фалсафий талқин қилинади. Этик қарашлар, сиёсат, дин ва ҳаёт; озодлик ва ҳуқуқ фалсафаси; патернализм, уилитирианизм ва либерализм; мажбурият, характер ва эмоция; ахлоқ концепцияси, реализми ва дилеммаси; жон ва руҳ муаммоси; реализм, иррационализм ва релятивизм; ахлоқ генеалогияси; аморализм, эгоизм ва ҳиссиёт этикаси; субъект-объект этикаси; ахлоқ, тафаккур ва ҳақиқат ва шунга ўхшаш мавзулар.
Сиёсат фалсафаси борган сари ривож топмоқда. Жамиятдаги ички ва ташқи зиддиятлар бундай масалаларни ечишни талаб қилмоқда. Долзарб муаммолар: ижтимоий билиш илми, ижтимоий фанлар фалсафаси ва методлари; плюрализм назарияси ва амалиёти; ҳуқуқ фалсафаси; инсон муҳтожлиги назарияси; ахлоқ ва сиёсий назария; сиёсий либерализм; анархия, тартибсизлик ва утопия; тинчлик ва урушнинг назарий муносабатлари; сиёсий идеялар ва идеаллар.