Dj.Xiks ta ’limotiga asosan yangi MHTda - Dj.Xiks ta ’limotiga asosan yangi MHTda daromad ko‘rsatkichlari tizimi yuqorida qayd etilgan holda keltiriladi va ular ham faqat bozor bahosida baholanadi.
- Daromadlar haqida ma’Iumotlami tahlil qilishning yana bir muhim yo‘nalishi, daromadlar tarkibini turlari bo'yicha o‘rganish hisoblanadi: bandlilikdan olingan darom ad, tad- birkorlikdan olingan daromad, mulkdan olingan daromad renta, foizlar, dividendlar. Ma’lum davr ora- sida daromadlar tarkibida yuz bergan o‘zgarishlar, yuz beray- otgan jarayonlarni iqtisodiyotni tashkil etishdagi o‘zgarishlarni ifodalaydi. Masalan, 0 ‘zbekiston daromadlari tarkibida keyingi bir necha yillar davomida yuz bergan o ‘zgarishlar, yonlanma mehnatdan olingan darom ad ka- mayib, tadbirkorlikdan va mulkdan olingan daromad ortga- nini ko'rsatmoqda. Bu ma’lumotlar rejali iqtisodiyotdan bo zor iqtisodiyotiga o‘tilayotganini ko‘rsatadi. Ikkinchi tom on- dan, ular shuni ko‘rsatadiki, tadbirkorlik daromadining bir- dan ortib ketish, ma’lum sharoitlarda iste’molchi talabini pasayishiga olib keladi, bu esa o‘z navbatida iqtisodiyotni jonlanishiga to‘sqinlik qiladi. Masalan, mamlakat ishlab chiqarish quwatlarini mamlakat iqtisodiyotini investitsiya- lashtirishdan boshqa mamlakatlar moliyaviy aktivlarini sotib olishga yoki boshqa mamlakatlar iqtisodiyoti kreditlashti- rishga sarflaydilar.
Yangi MHTda qayd etilgan daromadlar hajmini aniqlash quyidagi shartli misolda o ‘rganamiz. - Masala berilishi
- «А» mamlakat iqtisodiyoti bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan, mln. AQSH dollari
- 1.Yalpi ichki mahsulot — 440
- 2.Asosiy kapital iste’moli — 24
- 3.Xorijiy mamlakatlarda bandlik va mulkdan olinadiigan rezidentlik daromadlari — 16
- 4.Mamlakatning YalM dan bandlik va mulkdan norezidentlarning oladigan daromadlari — 14
- 5.Joriy transfertlar qoldig'i — 10
- 6 . Yakuniy iste’mol:
- a)uy xo‘jaligi — 100
- b)davlat muassasalari — 60
- d) uy xo‘jaligiga xizmat ko‘rsatuvchi notijorat tashkilotlar- 40
- 7. Kapital transfertlar qoldig'i — 30
- 8 . Asosiy kapital yalpi jamlanishi moddiy aylanma vosita- larning o'sishi — 50
- 9. Nomoddiy aktivlarga egalik qilish — 8
- Berilgan ma’lum otlar asosida sof ichki mahsulot, daromadlar va ulardan foydalanish ko‘rsatkichlarini aniqlaymiz.
- Yechilishi
- 1.Sof ichki mahsulot:SIM =Y aIM -A K I= 440 -24 = 416 mln. AQSH doll.
- 2.Yalpi milliy daromad:Y a M D = Y a I M + B D o iingan - BD beriigan= 4 4 0 + 1 6 - 1 4 = 4 4 2mln.doll.
- 3.Sof milliy daromad:SM D =Y aM D -A K I= 442 -24 = 418 mln. AQSH doll.
- 4.Yalpi milliy mavjud daromad:Y a M M D =Y a M D +JT Q = 442 + 10=452 mln. AQSH doll.
- 5.Sof milliy mavjud daromad:SM M D=YaM M D-AKI= 452-24=428 mln. AQSH doll.
- 6.Yalpi milliy jamg'arish:YaM J=YaM M D-YaI=452-(100+60+40)=228 mln.AQSH doll.
- 7.Sof milliy jamg‘arish:SMJ=YaMJ-AKI=228-24=204 mln. AQSH doll.
- 8.Sof kreditlar (+) yoki sof qarzlar (-):SK=YaM J+KTDYaJ=252+ 30-(50+8)=224 mln. AQSH doll.
Do'stlaringiz bilan baham: |