Д. Раҳматуллаева, У. Ходжаева, Ф. Атаханова

яхтак
ёки 
актай
деб атаган. Жанубда 
яшайдиган қирғизларда 
жегде
деб аталган.
Аксарият қозоқ уруғлари орасида, асосан, шарқий ва жануби–шарқий 
Қозоғистон аҳолиси орасида 
жейде
номи сақланиб қолган ва янги русумдаги 
кўйлаклар ҳам шундай атала бошланган. Қозоғистоннинг кўп туманларида 
эса у кўйлак деб юритилади
. 
XIX аср охирларига келиб, қайтарма ёқали кўйлаклар асосан шарқий ва 
қисман жанубий Қозоғистонда, Мангишлокда урф бўлади. Республиканинг 
бошқа вилоятларида эса бундай кўйлаклар фақат тикёқа сифатида тикилган. 

---

208 
Кўйлакнинг кўкрак қисми қирқимининг ички тарафига чок бериб, 
қайтариб тикилган ва унинг икки тарафидан ҳудди шу матодан бостириб 
тикилиб, ёқа олди боғичлар билан чатиб қўйилган. Кейинчалик XIX аср 
охири ва XX аср бўсағасида кўйлакнинг қирқими планка билан қопланади ва 
тугма учун изма очилади.
Дамбал–
эркакларнинг ички иштони ҳисобланган. Эркакларнинг ички ва 
устки иштонлари бир–биридан унча фарқ қилмаган. Иштонлар қадам 
ташлашга қулай бўлиши учун кенг қилиб, бел қисмида ҳам катта бичилган ва 
белбоққа тикилган кенг узун боғич – тасма ёрдамида белга тортиб 
маҳкамланган.
Қишда қўй терисидан мўйнаси ички тарафга ўгириб тикилган иштон – 
тери шалбар 
(тери шалвор) ё бўлмаса, пахта ёки жун солиб қавилган 
шалвор кийилган.
Бойлар эса ипак билан кашта тикилган, нақш чекилган, қизил ёки сариқ 
рангли, махсус ишлов берилган, яъни ошланган майин, бахмалсимон 
чармдан тикилган иштон кийган (1–расм).
Устки иштонлар Семиречье, марказий ва шарқий Қозоғистонда 
сим
(шим) деб аталган ва ёзги ва қишки турларга бўлинган. XIX асрда ёзги устки 
иштонлар ошланган, майин, бахмалсимон тери, яъни чарм, қалин қоғозли ва 
жун матолардан тикилган.
XIX асрда туркий халқлар орасида жуда кенг тарқалган ички иштонлар