Д. Раҳматуллаева, У. Ходжаева, Ф. Атаханова

1–расм. Тожик аёлларининг бош кийимлари. 
Бу бош кийимлардан ташқари, ёш жувонлар, асосан турмушга чиққан 
қизлар биринчи марта меҳмонга борганларида ҳар хил бош кийимлар 
киядилар. Бу 
сарбандак 
ёки 
мандил
, тилла ва кумушрангда тикилган 
пешонабанд
лардир. Бухорода 
қоши тилло,
билак, бармоқ, бошга тақадиган 
кумуш ва тилладан ясалган ҳар хил қимматбаҳо тошли тақинчоқлар 
тақилган. Тақинчоқлар аксарият кумуш ва тилладан ясалган. 
Қадимда оддий дока ва кашта тикилган рўмол ўралган. Энг севимли бош 
кийим шоҳи матодан тайёрланган. Кашмири рўмол, камарут рўмол, 
шолрўмол. Шолрўмол тўйлар, ҳар хил тадбирларга ўралган.
Пойабзал – жуда хилма–хил бўлиб, кавуш, чарм этикшулар 
жумласидандир. Этикнинг қўнжи узун бўлиб, ичига шалворлар киргизилган. 
Бадавлат одамлар сирти шоҳи иплардан тикиб безалган ироқи туфли кийган. 
Этик қўнжли бўлиб, оёққа пайтава ўралган. Пайтава юмшоқ пахмоқ матодан 
қилинган, пайпоқ билан ҳам кийилган. Тоғли туманларда, қишлоқларда 
кўпроқ чарм этик, туфли кийилган. Қишда калиш, 
чўби
, кавуш кийилган. 
Помир ва Дарвоза минтақаларида иссиқ кунларда пошнали 
туфли пайзор
– 
афғон туфли
кийилган. Афғон туфлиси чиройли кашталар билан безалган. 

---

229 
Қишда кўчага 
чонус чорук –
юмшоқ этик кийилган, унинг ички қисми 
жундан тикилган.
Матолар. 
Аёллар асосан табиий пахта ва шоҳи матолардан кийимлар 
кийган. Парча, кимхоб, кундал, бахмал–духоба, атлас, булардан ташқари, 
ярим ипак матоларнинг ҳар хил, ранг–баранг, йўл–йўл турдаги матолар
ишлаб чиқилади.
Шу билан бирга Тожикистонда ипак мато, қаттиқ мато, канауса урф 
бўлади.Бу мато катта–катта йўлли, маркази бошқа ранг, чети бошқа рангли 
бўлган. Тожикистон шоҳи бахмали, катак–катак ва ҳар хил босилган, йўл-йўл 
русумда матолар ишлаб чиқарила бошланган. Рангли мато ҳам урф бўлади. 
Аёлларнинг каштали кўйлаклари, яъни ҳар хил нақшли ипак матолардан 
тикилган кўйлаклар урфга киради. Кўйлакларнинг асосан, енги, этагига 
мижознинг дидига мос равишда кашта тикила бошланди. Лозимлар почасига 
ҳам кашта тикилади.