D. Q. Asqarova Bolalarni saxnalashtirish va ijodiy faoliyatga o’rgatish.

Geometrik shakllardan predmetli applikatsiya. 
Bolalarning p 
idrok etishi rivojlanishi kerak. Bizni o’rab turgan narsalar: uy, ar 
idish-tovoq, jonivorlar, gullar va shu kabilarni u yoki bu darajad 
bilan ifodalash mumkin. 
Geometrik shaklli applikatsiyalar. 
Bajarilish texnologiyasiga ko’ra applikatsiyaning 
eng oddiy turlaridan biri geometrik shaklli applikatsiyalardir. Geometrik shakllar 
talabalarning kvadrat, to’g’ri burchak, uchburchak, aylana qog’oz bo’lagi va o’lchov 
asboblari haqidagi mavjud bilimlarini mustahkamlaydi. Ular badiiy didini o’stiradi, 
doira, kvadratda naqshlar tuzish bo’yicha olingan bilimlarini chuqurlashtiradi. 
O’quvchilar ayrim predmetlami detalma-detal tahlil qilib, geometrik shakllarni 
to’g’ri idrok etishni o’rganadilar
. Masalan
, archa bir-biriga kiygizilgan uchburchakka 
o’xshaydi yoki yuk mashinasi turli o’lchamdagi to’g’ri burchaklardan, g’ildiragi 
aylanadan tashkil topganligini idrok etadilar. Bolalarda 
«Ko’p-kam», «Uzunasiga», 
«Ko’ndalangiga», «Ikki qismga qirqish», «Teng qismlarga» 
kabi tushunchalar 
mustahkamlanadi. Bolalar ranglar uyg’unligini to’g’ri tanlashni o’rganadilar. Ularda 
estetik did tarbiyalanadi. 
Geometrik shaklli applikatsiyalarni ham naqshli, predmetli, syujetli 
applikatsiyalarga ajratish mumkin. 
ari: turli o’lchamdagi 
al bo’yicha tuziladi, 
redmetlami fazoviy 
cha, daraxt, mashina, 
a geometrik shakllar 

---

29 
Ko’p rangli applikatsiyalarni 
qirqish anchagina murakkab ish bo’lib, bu tasvirni 
qismlarga ajratish bilan aloqadordir. Bu turdagi applikatsiyani bajarishda fonni 
tanlash muhimdir. Fon ifodalanadigan predmet xuddi bo’rtib turgandek, yorqin 
ko’rinadi. Hammasi o’ylangan kompozitsiyaga bog’liq. Fonda joylashadigan detallar 
rangi ham shunday tanlanlanadi. Bunda detallarning tabiiy joylashishi va ular 
o’lchamlarining uyg’unligiga e’tibor berishi kerak. Bu ishlarni bajarishning bir necha 
usullari mavjud: ayrim detallarning tarhlari oldindan belgilamay qirqiladi; ayrim 
detallar esa belgilangan natura-qoralamalar bo’yicha qirqiladi. Applikatsiyalarning 
ifodaliligi va jonliligiga erishishning usullari ko’p. Ayrim detallarning tag qismida 
kesiklar qilinib yelimlashda boshqa qog’oz qo’yiladi. Mazmunli applikatsiya. Bu 
applikatsiya kompozitsiyaga ko’ra oddiy va murakkab bo’lishi mumkin. Murakkab 
mazmunli applikatsiya ertaklar, hikoyalar va shu kabilarga illyustrasiya sifatida 
yasaladi. Agarda syujet oddiy bo’lsa, tasvirlarni oldindan belgilamay qirqish 
mumkin. Bu applikatsiyada ma’lum bir mazmunni ifodalasa bo’ladi. Bu badiiy asar 
uchun ilyustrasiya bo’lishi mumkin. Applikatsiyada manzara va narsalarning hajmini, 

---

30 
rangini, soya va yorug’lik tushayotgan tomonini munosib rang berib ko’rsatish 
mumkin. 

---

31