Д. Э. Артиқов, К. С. Аюпов Шамол энергияси ва ундан

Harakatlanuvchi moment
ShEQ quvvati
Bu yerda: Mд – nisbiy harakatlanish momenti R – rotor radiusi  - xavo zichligi (1,25кг/м^3)  shamol tezligi.	Bu yerda:где:  - rotor FIK.
Tikka bosim:	Rotorning aylanish chastotasi:
Bu yerda:B – tikka bosim koeffitsenti	Bu yerda: Z –rotorning tezyurishlig R – rotor radiusi V – shamol tezligi

№2 rotor uchun hisoblash misoli

Boshlang’ich ma’lumot	Aniqlash
Shamolning hisobiy tezligi – 8м/с Stragirlashdagi shamol tezligi – 3м/с	Generator validagi nominal quvvat – Nxes Rotorning aylanishining nominal chastotasi – nном Rotorning stragirlash momenti – Мстр Yuklamasiz aylanish chastotasi – ns.yu Rotordagi nominal lobovoy bosim – Pлоб
hisoblash
Nрасч = 0,5  (2,99/2)^2 1/2 1,25 8^3 = 1123 Вт nном = 5,8 8/(2,99/2) 30/ = 296 об/мин Mстр = 0,014  (2,99/2)^3 1/2 1,25 3^2 = 0,82 Нм nхх = 12,3 8 30/((2,99/2) ) = 629 об/мин P = 0,9  (2,99/2)^2 1/2 1,25 8^2 = 253 Н

ShEQ ning uch parrakli rotorini hisoblash dasturi
2.1.2 Akkumlyator va invertor paramertlarini tanlash
Akkumlyator batareyasini tanlash
AB ni tanlash shtilning davomiyligining eng katta extimolligidan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi. Energiya qurilmalarida foydalanish uchun tavsiya qilinishi mumkin bo‘lgan ayrim AB tavsiflari jadvalda keltirilgan:

Rusumi	6ST190	6ST210	TNJ250	TNJ450	6PAS210	6PAS350	OPzT200	OpzT400
Turi	Qo‘rg‘oshinli	Qo‘rg‘oshinli	Nikel-temirli	Nikel-temirli	Qo‘rg‘oshinli	Qo‘rg‘oshinli	Qo‘rg‘oshinli	Qo‘rg‘oshinli
Nominal kuchlanish, В	12	12	1,2	1,2	2	2	2	2
Ishchi oraliq, В	10,5 – 12,9	10,5 – 12,9	1,1-1,4	1,1-1,4	1,75-2,15	1,75-2,15	1,75-2,15	1,75-2,15
Nominal sig’im, А.s	190	210	250	450	250	400	200	400
Mo‘ljallanganlik	Starter	Starter	Ko‘tarish	Ko‘tarish	Ko‘tarish	Ko‘tarish	Statsionar	Statsionar
Ishlab chiqaruvchi	“Baltenergo”	“Varta”	“Rigel”	“Rigel”	“Varta”	“Varta”	“Varta”	“Varta”
Xizmat qilish vaqti, yil, narxi	1-2	2-3	8-10	8-10	8-10	8-10	10-15	10-15
1dona, $	75	130	24	41	46	75	64	84

“6ST” turidagi batareyalarning afzalligi – narxi pastligi, kamchiligi – xizmat vaqti katta emasligi.

“TNJ” turdagi batareyalarning afzalligi – katta xizmat qilish vaqti. “TNJ” turdagi batareyalarning kamchiligi quyidagilardir. Birinchidan, nisbatan narxning yuqoriligi. Ikkinchidan, ishlash jarayonida kuchlanish farqining kattaligi tufayli mazkur batareyaning sig’’imdan oxirgacha foydalanib bo‘lmasligidir. Bunga sabab AB kuchlanishning ishchi oralig’I oddiy invertorning kirish kuuchlanishining oralig’idan kengroq bo‘ladi.
“PAS” turdagi batareyaning afzalligi – nisbatan katta xizmat qilish vaqti, kamchiligi – narx nisbatan kattaligidadir. “OrzT” turdagi batareyaning afzalligi katta xizmat qilish vaqti, kamchiligi – narxning kattaligidir.
Keltirilgan jadvaldan ko‘rininb turganidek bir xil sharoitlarda uzoq xizmat qilish vaqtiga ega bo‘lgan qimmat batareyadan foydalanish foydadir. Chunki ular bir necha yildan so‘ng o‘zini qoplaydi. Kerakli kuchlanish elementlarni ketma ket ulash bilan ta’minlanadi. Parallel ulash faqatgina AB larning maxsus turlari uchun ruxsat beriladi.


Invertorni tanlash
Narxi bo‘yicha taxminan 1,5 martta farq qiladigan invertorlarning ikkita guruxi mavjuddir.
Birinchi guruxi qimmatroq bo‘lgan invertorlar bo‘lib, sinusidal chiqish kuchlanishini ta’minlaydi.
Ikkinchi guruxi sinusidani almashtiruvchi soddalashtirilgan signal ko‘rinishidagi chiqish kuchlanishi bilan ta’minlaydi.
Ko‘pgina maishiy asboblar uchun soddalashtirilgan signaldan foydalanish mumkin. Sinusolda faqatgina ayrim telekommunikatsion asboblar uchun muximdir. “Trace Engineering” firmasining DR rusumdagi invertorlarning tavsiflari jadvalda keltirilgan. Mazkur seriyaning o‘ziga xos tomoni – narxining pastligi va bir qator 12/24/48В kirishning mavjudligidir.

Model	DR1512E	DR1524E	DR2424E	DR1548E	DR2548E
Nominal quvvat, кВт	1500	1500	2400	1500	2500
O‘ta yuklanishda maksimal AC tok, A	14	20	36	20	38
Maksimal FIK, %	94	94	95	94	95
Nominal kirish kuchlanishi, В	12	24	24	48	48
Kirish kuchlanishining oralig’i, В	10,8-15,5	21,6-31	21,6-31	43,2-62	43,2-62
Nominal DS tok, А	165	80	140	40	70
Kuchlanish shakli	Мод. sin	Мод. Sin	Мод. sin	Мод. sin	Мод. sin
kuchlanish rostlanishshi, %	+/-5	+/-5	+/-5	+/-5	+/-5
Chastota rostlanishi, %	+/-0,04	+/-0,04	+/-0,04	+/-0,04	+/-0,04
Chiqish kuchlanishi, В	230	230	230	230	230
Chiqish chastota	50	50	50	50	50
Maksimal zaryad ACtoki, А	70	35	70	17,5	35
kg	16	18	21	18	21
narxi, $	850	850	1150	850	1150

Standart kuchlanish 220V/50Gs energiya istemolining eng katta quvvatidan kelib chiqqan holda invertor tanlab olinadi. Invertor ishlashining ikkita rejimi mavjuddir. Birinchi rejim – uzoq ishlash rejimi. Mazkur rejim invertorning nominal quvvatiga mos keladi. Ikkinchi rejim – o‘ta yuklanish rejimi. Mazkur rejimda invertorlarning ko‘pgina modellari bir necha o‘nlarcha daqiqa davomida (30 gacha) nominaldan 1,5 marta katta quvvqtni berishi mumkin. Invertorlarning ko‘pgina modellari bir necha sekund davomida nominaldan 2,5 – 3,5 martta ko‘p quvvat berishi mumkin. Qisqa vaqtli o‘ta yuklanish masalan, muzlatgich yuzaga keladi. Odatda invertor quvvati taxminan ShEQ ning hisobiy quvvatiga teng bo‘ladi.


2.2. Nasos parametrlarini tanlash
Gidravlik mashinalar dvigatel uzatmasining mexanik energiyasini uning xarakatlanishini ta’minlovchi suyuqlik energiyasini uning xarakatlanishini ta’minlovchi suyuqlik energiyasiga o‘zgartiradi.
Maishiy elektr nasoslar ochiq suv xavzalar, quduqlar, idishlardan uylar, kottedj, dacha, communal obektlarni ichimlik suvi bilan ta’minlash. Bog’ va dalalarni sug’orish uchun suv uzatishga, maishiy oqava suvlarni tozalash, binolarning podvallarini quritish, yer osti suvlarini kamaytirish uchun mo‘ljallangandir.
Uzatish – m³/soat yoki l/sek da ifodalanadigan vaqt birligida nasos tomonidan uzatiladigan suyuqlik xajmi. Q bilan belgilanadi.
Napor (bosim) – metr cuv ustini m yoki Pa ifodalanadigan nasosdan keyingi va nasosgacha bo‘lgan yuzadagi suyuqlikning solishtirma energiya farqlari. H bilan belgilanadi.
Nasos agregatini tanlashga ta’sir qiluvchi axborot
Ishchi muxitning (tortib olinayotgan) tavsifi: yopishqoqligi, kimyoviy faollik, qattiq moddalarning mavjudligi va ularning kattaligi, ishchi muxitning xarorat ko‘rsatgichi, uning portillash va yong;in chiqarishga xafliligi, zaxarliligi.
 jo‘natilyotgan suyuqlik xajmi (sarf)
 jo‘natilyotgan suyuqlik bosimi (napor)
 ishlatish sharoiti (ochiq xavo – yoki bino)
Nasoslar binoda ishlatilganda namlik, binoning portlash va yong’in xafini hisobga olish kerak.
Bostrilgan EQV nasos
“EQV” turdagi markazga qochma quduq elektronasos agregati.
Turi
Vali vertikal joylashishli bir va ko‘p pog’onali artezian nasoslari.
“Malish” vibratsion elekrtonasos. Texnik tavsiflari.
Mo‘ljallanishi.

Nasos turi va o‘lchami	berish, м^3/s	bosim, м	Dvigatel quvvati, кvt	Aylanish chastotasi, ayl /daq
ЭЦВ 4-2,5-65	2,5	65	1,1	3000
ЭЦВ 4-2,5-80	2,5	80	1,1	3000
ЭЦВ 5-4-125	4	125	3	3000
ЭЦВ 5-6,5-80	6,5	80	3	3000
ЭЦВ 5-6,5-120	6,5	120	4	3000
ЭЦВ 6-4-130	4	130	4	3000
ЭЦВ 6-4-190	4	190	4	3000
ЭЦВ 6-6,5-85	6,5	85	4	3000
ЭЦВ 6-6,5-125	6,5	125	4	3000
ЭЦВ 6-6,5-140	6,5	140	5,5	3000
ЭЦВ 6-6,5-185	6,5	185	7,5	3000
ЭЦВ 6-6,5-225	6,5	225	7,5	3000
ЭЦВ 6-10-80	10	80	5,5	3000
ЭЦВ 6-10-110	10	110	5,5	3000
ЭЦВ 6-10-140	10	140	7,5	3000
ЭЦВ 6-10-185	10	185	11	3000
ЭЦВ 6-10-235	10	235	11	3000
ЭЦВ 6-16-75	16	75	5,5	3000
ЭЦВ 6-16-110	16	110	7,5	3000
ЭЦВ 6-16-140	16	140	11	3000

EUV nasosi

“Malish” vibratsion elektronasos
Umumiy mineralizasiyasi (quruq qoldiq) 1500 mg/l katta bo‘lmagan suvni ko‘tarish: PN=6,5-9,5: xarorat 298K(250C) gacha; qattiq mexanik kirishmalarning massaulushi 0,01V, katta emas: xloridlarning miqdori 350 mg/l dan ko‘p emas, sulfatlarning miqdori 500 mg/l dan katta bo‘lishi kerak emas.