D. B. O‘rinbayeva

 

---

50 
 Eng ma’qul talqinni tanlang. 
1. O‘zbek tilida soda gapning eng kichik (modeli) qolipi (WPm) quyidagi 
qismlardan iborat: 
a) atov birligi va kesimlik qo‘shimchalari 
b) bosh va ikkinchi darajali bo‘laklar 
c) atov birligi va bosh bo‘laklar 
d) ikkinchi darajali bo‘laklar va kesimlik qo‘shimchalari 
2. Ega va hol bilan gapning eng kichik qolipi (WPm) kengaytirilsa, quyidagi 
ko‘rinishga ega bo‘ladi: 
a) E →WPm ←T 
b) A→ WPm ←T 
c) T →WPm← A 
d) E→ WPm ←H 
3. Har qanday gapda kesimlik ko‘rsatkichlari bilan shakllangan atov birligi, shu 
moddiy qobiqqa singdirilgan aqliy mahsul va so‘zlovchining voqelikka munosabati 
bo‘lishi lozim. Ana shu uch jihat to‘g‘ri ko‘rsatilgan qatorni toping: 
a) semantika, sintagmatika va pragmatika 
b) sintaktika, paradigmatika va semantika 
c) sintaktika, semantika va pragmatika 
d) pragmatika, sintagmatika va paradigmatika 
4. Gapda predmetlarni, ularning xossalari va munosabatlarini aks ettiruvchi 
ifodalarga ….. deyiladi. 
a) deskreptiv atamalar 
b) denitativ atamalar 
c) distributiv atamalar 
d) diz’yunktiv atamalar 
5. Asosiy semantik kategoriyalar qatoriga gap va uning tarkibida nisbatan 
mustaqil holda mavjud bo‘lgan qismlari - ......................... atamalar kiradi.
a)
deskriptiv va mantiqiy 
b)
sintaktika, paradigmatika va semantika 
c)
sintaktika, semantika va pragmatika 
d)
pragmatika, sintagmatika va paradigmatika 
6. Hukmni ifoda qiluvchi gap predmetga birorta belgining (xossa yoki 
munosabatning) xosligini tasdiqlaydi va inkor qiladi. U ......... dan iborat. 
a)
 
darak gap
 
b)
undov gap 
c)
buyruq gap 
d)
so‘roq gap 
Topshiriq.
 Tanlanma matndan jargonlarga misollar toping. Tahlil natijalarini 
quyidagi jadvalga joylashtiring:
Trop 
turlari 
Qo‘llanish 
maqsadi 
Matndagi 
ma’nosi 
O‘z 
ma’nosi 
Jargon 
keltirilgan 
matn 
Olingan 
manba, 
sahifasi 
Izoh 

---

51