D. A. Mamatqulov bolalar anatomiyasi va fiziologiyasi asoslari

Asosiy,  ya‘ni,  ponasimon  suyak  toq  suyak  bo‗lib,  miya  qutisining  asosida 
joylashgan.  Tanasi  va  3  juft  o‗sig‗i  bo‗ladi.  Tanasi  ko‗p  qirrali,  ichi  bo‗sh,  bu 
bo‗shliq  burun  bo‗shlig‗iga  tutashadi.  Tanasi  ensa  suyagining  asosiy  qismi  bilan 
suyak yordamida birikadi. Tanasining ustki yuzasida botiq chuqurcha bo‗lib, u turk 
egati  deb  ataladi.  Unda  gipofiz  bezi  joylashgan.  Tanadan  yuqoriga  va  tashqariga 
bir  juft  kichik  qanot  chiqqan.  Uning  chiqish  joyida  -  asosida  ko‗rish  nervlari 
o‗tadigan kanallar bor. Tanadan ikki yon tomonga katta qanotlar chiqadi. Ularning 
tashqi,  old,  ichki  yuzasi  bo‗ladi.  Bu  qanotlar  asosida  ovalsimon,  yumaloq,  o‗tkir 
qirrali teshiklar joylashgan. 
G„alvirsimon suyak toq suyak bo‗lib asosan, g‗alvirsimon va tik joylashgan 
plastinkadan  tuzilgan.  U  qisman  kalla  suyagining  miya  qismiga,  qisman  yuz 
qismiga  kiradi.  G‗alvirsimon  plastinka  peshana  suyagining  ko‗z  qismlari  orasida 
bo‗ladi.  Tik  plastinka  g‗alvirsimon  plastinkaga  perpendikular joylashib,  yuqorida 
tojsimon  o‗siqni,  pastda  burun  to‗sig‗ining  orqa  qismini  hosil  qiladi.  Tik 
plastinkaning  yon  tomonlarida  panjarasimon  suyakning  labirintlari  joylashadi.  
Har  bir  labirint  tashqi  tomondan  ko‗z  kosasining  ichki  devori  hosil  bo‗lishida 

---

48 
 
ishtirok  etadigan  yupqa  suyak  plastinka  bilan  o‗ralgan.  Labirintning  ichki 
yuzasidan  burun  bo‗shlig‗i ichiga burunning  yuqori va o‗rta  chig‗anoqlari bo‗rtib 
chiqib turadi.