D. A. Mamatqulov bolalar anatomiyasi va fiziologiyasi asoslari

Tizza  qopqog„i    suyagi organizmdagi eng  yirik  erkin  (sesamasimon)  suyak. 
U  uchburchak  shakldagi  tanasining  old  tomoni  notekis,  orqa  tomoni  silliq,  bu 
suyakka to‗rt boshli muskul payi birikadi. 
Boldir  suyaklari  katta  va  kichik  ikkita  naysimon  suyakdan  iborat.  Katta 
boldir suyagi boldirning medial tomonida joylashgan uzun naysimon suyak bo‗lib, 
tanasi  3  qirrali,  oldingi  qirrasi  o‗tkir.  Bu  suyakning  yuqori  uchi  kengayib,  son 

---

44 
 
suyagiga  birikishga  moslashgan.  Katta  boldir  suyagining  yuqori  uchida,  son 
suyagiga  ulanadigan  bo‗g‗im  chuqurchasining  o‗rtasida  kesishuvchi  boylamlar 
birikadigan o‗siqlar bo‗ladi. Yuqori tana qayiqsimon suyak oyoq panjasining ichki 
tomonida  joylashgan,  orqada  oshiq,  oldinda  ponasimon  suyaklarga  birikadi. 
Kubsimon suyak panjaning chetki qismida bo‗lib, orqadan tovon, oldindan 4 va 5 
kaft suyaklariga ulanadi. Ponasimon suyaklar 3 ta bo‗lib, ular qayiqsimon suyak, 1, 
2,  3-kaft  suyaklari  va  kubsimon  suyaklar  bilan  birikadi.      Oyoq  kaft  (panja) 
suyaklari  5  ta  kalta  naysimon  suyak  bo‗lib,  bir  tekislikda  yotadi.  Oyoq  kaft 
suyaklari  bosh  barmoqdan  jimjiloqqa  qarab  sanaladi.  Ularning  asosiy  tanasi  va 
boshchasi bor. Oyoq barmog‗i suyaklari kalta naysimon suyaklar g‗ururiga kiradi, 
ular 14 ta. Bosh barmoqda 2 ta, qolganlarida 3 tadan bo‗lib, ular asosiy o‗rta tirnoq 
falangasi  deb  ataladi.  Odamning  oyoq  panjasi  biroz  gumbaz  shaklida  tuzilgan, 
yuqori  qismi  qavariq,  tagi  botiqroq.  Oyoq  panjasining  bunday  tuzilishi  odam 
yengil  harakatlanishida  turli  turtkilar  kuchining  kamayishi  va  gavdaning  yerga 
tayanishida muhim ahamiyatga ega.