D. A. Mamatqulov bolalar anatomiyasi va fiziologiyasi asoslari

SUYAKLARNING TUZILISHI VA XOSSALARI 
Skelet va uning ahamiyati. Skelet (ckeletos - quritilgan) organizmda tayanch 
ahamiyatiga ega bo‗lgan zich to‗qimalardan iborat. Odam gavdasida 200 dan ortiq 
suyaklar bo‗lib, bu suyaklar tana, qo‗l va oyoqlar bosh (kalla) skeletini hosil qiladi.  
        Suyak  plastinkalari  odam  tana  suyaklarining  ilk  rivojlanish  bosqichida  hosil 
bo‗lmaydi.  To‗qimalararo  plastinka  homila  rivojlanishida  retikulyar  suyak(suyak 
hosil  qiluvchi)  bo‗lib,  agarda  suyak  sinsa,  ana  shu  retikulyar  suyak  elementlari 
hisobiga  jarohat tuzalib boraveradi. Retikulyar  suyak  to‗qimasida  qon tomirlar  va 
kollagen  tolalar  tartibsiz  joylashgan  bo‗ladi.  Retikulyar  suyak  boylamlardan 
iboratdir.  Suyaklanish  ana  shu  boylamlar  orqali  sodir  bo‗ladi.  Suyaklanish  2  xil 
yo‗l bilan boradi: 
1. 
Suyak  usti  pardasi  deb  nomlanuvchi  qavat  mezenximadan  rivojlanadi.  Bu 
suyaklanish  turi  ―membrana‖li  yohud  ―endesmal‖(endo-ichki,  desmal-  boylam) 
suyaklanish deyiladi. Suyak usti parda hisobida suyak qalinlashib boraveradi. 
2. 
―Endoxondral‖  suyaklanish  (endo-ichki;  xondra  -  tog‗ay)  bunda  dastlab 
tog‗ay mezenximadan hosil bo‗ladi, keyinchalik  suyak nuqtasi rivojlanadi. Suyak 
nuqtasi tashqariga qarab o‗sib,suyakning g‗ovaklik qismini hosil qilib boraveradi.
3
 
 
Skelet  tarkibiga  suyaklardan  tashqari,  tog‗aylar  ham  kiradi.  Tog‗aylar 
embrion  skeletining  juda  ko‗p  qismini  tashkil  etib  va  bolalar  skeletida  ham 
                                                           
3
 
Adolf Faller. “Michael Schuenke –The Human Body-“An Introduction to Structure  and