Conference proceedings

Ədəbiyyat 
1.
Pavšic, Matej - 
The Landscape of Theoretical Physics: A Global View
. Fundamental Theories of Physics. 119. Dordrecht: 
Kluwer Academic. pp. 347–352.
2.
Louis Figuier; Émile Gautier. 
L'Année scientifique et industrielle
. L. Hachette et cie. pp. 
485
–486.
 
MÜƏSSİSƏDƏ PERSONALIN İDARƏ EDİLMƏSİ VƏ MOTİVASİYASI 
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Bakı, Azərbaycan 
E-mail: 
[e-mail]
 
Xülasə: 
18-ci yüzillikdə sənaye inqilabının yaranması və inkişafı müəssisələrdə əl əməyinin sistemləşdirilməsi və 
effektivliyinin artırılması ilə bağlı bir sıra problemlər ortaya çıxarmışdır. “Forbes” jurnalının dünyanın ilk 500 sənaye quruluşunda 
apardığı araşdırmaları onu göstərmişdir ki, bu quruluşların 97 %-nin “Personalın iş motivasiyası” ilə bağlı illik planları qurulur. 
Araşdırmalar onu da göstərir ki, Beynəlxalq Standartlaşdırma Təşkilatının hazırladığı və dərc etdiyi standartlar tətbiq olunduqdan sonra 
müəssisənin işçilərinin motivasiyası və effektivliyi əhəmiyyətli dərəcədə yüksəlir və bununla əlaqədar olaraq gəlirlər də artır.
Bu müəssələrdə motivasiyaların artırılması ilə bağlı illik planlarda aşağıdakılar nəzərdə tutulur:

işçilərin bilik və bacarıqlarına uyğun vəziflərə təyin olunması;

işçilərin vəzifələrinə uyğun olaraq ixtisaslaşdırılması və vaxtaşırı təlimatlandırılması;

işçilərin ərsəyə gətirdiyi işin keyfiyyətinə görə maddi olaraq qiymətləndirilməsi və.s
Beynəlxalq Standartlaşdırma Təşkilatı (ISO) müəsisələrdə personalın effektiv işləməsi və mümkün problemlərin aradan 
qaldırılması ilə bağlı olaraq dərc etdiyi bir neçə standartında geniş yer vermişdir. 
Açar sözlər: 
personalın idarə edilməsi, keyfiyyətin idarə edilməsi, risklərin idarə edilməsi, standart, menecment, motivasiya 
Yaşadığımız 4-cü sənaye dövründə həllinə ehtiyac duyulan iki problem vardır. Müəsisəyə lazım olan personalın 
düzgün şəkildə seçilməsi və seçilmiş personalların gördüyü işlərin keyfiyyətinin artırılması. Müəsisəyə işçilərin 
götürülməsi və ya çıxarılması müəsisənin ehtiyaclarına uyğun olaraq aparılır. Burada əsas məqsəd düzgün kriteryaların 
müəyyən edilməsidir. İnsan resurslarının idarə edilməsi, risklərin idarə edilməsi, keyfiyyətin idarə edilməsi və digər 
standartların əsas məqsədi bu ehtiyacların düzgün şəkildə qiymətləndirilməsi və ödənilməsidir. Dünyanın öndə gedən 
sənaye quruluşları olan “TOYOTA”, “MERCEDES”, “BOSCH”, “BEKO” firmalarında aparılmış araşdırmalar 
göstərmişdir ki, texnologiyanın sürətli inkişafı nəticəsində insanın əl əməyinin ciddi şəkildə azaldılması müşahidə olunur. 
Əliyev Ş.S. 

---

Bu inkişafla birgə personalın idarə olunmasında və müəsisənin keyfiyyət sisteminin qurulmasında yeni problemlər ortaya 
çıxarır. 
Yaşadığımız 4-cü sənaye dövründə elm və texnologiya sənayede geniş tətbiq olunur. Bu da dolayı yolla 
müəssisədə əl əməyinin azaldılması texnoloji yeniliklərin və standartların tətbiqini məcburi edir. Dünyanın ən böyük 
sənaye quruluşlarından olan “TOYOTA” firmasının sahib olduğu və gündəlik minlərlə maşın avadanlığının isthesal 
olunduğu müəsisədə cəmi bir neçə işçinin çalışması bunun bariz nümunəsidir. Burada yaranan və həlli vacib olan bir 
problem ortaya çıxır ki, sürətlə inkişaf edən texnologiya dövründə personalın seçilməsini necə və hansı şərtlərlə yerinə 
yetirməliyik. Bunun üçün müəsisədə ehtiyac duyulan personalın görəcəyi vəzifələr araşdırılmalı və müvafiq tələblər 
qoyulmalıdır. 
Əmək fəaliyyəti dövründə personalı məqsədyönlü şəkildə personalı motivasiya etmək lazımdır. Ancaq bir 
çox şirkətlər qüvvədə olan və effektiv motivasiya sistemin hazırlanmasında və tətbiq edilməsində real çətinliklərlə 
qarşılaşırlar.
Nəticə 
Müasir dövrümüzdə şirkətlərdə fəaliyyət göstərən personalla bağlı problemlərin dünya praktikasına əsaslanan 
iki həlli var. Birincisi, potensial işçinin qəbul olunması və qəbul kriteriyaları ilə bağlı aşağıdakı təməl şərtlər qoyulmalıdır:

vəzifənin tələblərinin düzgün və detallı şəkildə araşdırılması;

tələb olunan işə uyğun ali təhsil dərəcəsi və ÜOMG balı;

vəzifəyə uyğun olaraq minimum 1 il iştəcrübəsi;

tələb olunan vəzifəyə uyğun olaraq ISO sertifikat tələbi;

rəsmi olaraq qəbul olunmazdan əvvəl 1 ay sınaq müddəti;
İkincisi isə, personal işə qəbul olunduqdan sonra personalın effektiv işləməsi üçün aşağıdakı şərtlərə əməl 
edilməlidir:

müəssisə daxili ədalət prinsipi qurulmalıdır;

işçilər arasında rəqabətlilik şəraiti qurulmalıdır;

işçilərin təhsil almaları ilə bağlı müvafiq imkanlar yaradılmalıdır;

vaxtaşırı olaraq personal təlimatlandırılmalıdır;

işlərin keyfiyyəti yoxlanılmalı və müvafiq olaraq personal mükafatlandırılmalıdır.
Ədəbiyyat
1.
T.Quliyev, İnsan resurslarının idarəedilməsi, “Nağıl evi”, 2013, 828 səh.
3.
ISO 31000:2018 “Risklərin idarəedilməsi” beynəlxalq standartı.
4.
ISO 30405:2016 “İnsan resurslarının idarəedilməsi” beynəlxalq standartı.