Conference proceedings

6.
 
Bruce E Daniel, John L Essola "Temperature compensated gas meters" US Patent no 4538458 - 1985-09-03
 
İDARƏEMTƏ SİSTEMLƏRİNİN KEYFİYYƏTİNİN ARTIRILMASINDA 
DAXİLİ AUDİTİN ROLU 
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Bakı, Azərbaycan 
E-mail: 
[e-mail]
 
Xülasə: S
ənaye müəssisələrində, istehsalatlarda və digər sahələrdə müəyyən edimiş qaydada daxili audit 
sistemi mövcud olmadan, müəssisələrin doğru şəkildə idarə olunması, keyfiyyət sisteminə nəzarət edilməsi və təkmilləşdirilməsi 
mümkün olmaz. Buna görə də müəssisələrin fəaliyyət sisteminin təkmilləşdirilməsində və keyfiyyət sisteminin düzgün şəkildə 
qiymətləndirilməsində daxili audit olduqca səmərəli funksiyanı yerinə yetirir. Bu baxımdan auditin rolu kifayət qədər böyükdür. Artıq 
daxili auditin zəruri bir proses olmasını və müəssisənin keyfiyyət sisteminin təkmilləşdirilməsində vacib rolunu nəzərə alaraq bir çox 
müəssisələrdə daxili audit bölmələrinin yaradılmasına başlanılmışdır. Daxili audit müəssisənin fəaliyyət istiqamətini keyfiyyət sistemi 
sənədləri əsasında araşdırmaqla yanaşı, digər sahələrdə də qanunverici normativ sənədlərin prinsiplərinin tələb edilən qaydada yerinə 
Hacıyev S.Ə. 

---

yetirilməsini müəyyən edir. Eyni zamanda müəssisədə aparılan daxili audit bütün çatışmazlıqları aşkar edir və onlara ilkin tədqiqata 
uyğun qiymət verir.
 
Müəssisədə daxili audit zamanı keyfiyyət üzrə sənədləri, eləcə də müəssisənin fəaliyyətini ekspertiza edərkən müəssisənin 
fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində müvafiq strateji istiqamətlər təyin edilə bilər. Daxili audit keçirilən zaman bütün aşkar 
edilmiş hallar qeydə alınmalıdır. Eyni zamanda müəssisənin fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması üçün aşkar edilmiş uyğunsuzluqlar aradan 
qaldırılmalıdır.
Açar sözlər
: Audit planı, daxili audit, daxili auditor, keyfiyyət sistemi, yoxlama, nəzarət, uyğunsuzluq. 
Müəssisədə daxili auditin məqsədi müəssisənin fəaliyyətini qiymətləndirmək və keyfiyyət sistemini 
təkmilləşdirmək üçün resursların ekonomiklik, effektivlik və səmərəlilik əsaslarına görə idarə edildiyini 
qiymətləndirməkdir. Daxili audit, həmçinin nəzarət məqsədi ilə həyata keçirilən müstəqil, obyektiv təminat və məsləhət 
fəaliyyəti kimi qiymətləndirilir.
Daxili auditin aparılması müəssisənin keyfiyyət sisteminin effektiv fəaliyyətinə zəmanət verir, nəzarət edilən 
tədqiqat obyekti barədə obyektiv məlumat əldə etməyə imkan verir, fəaliyyətin yaxşılaşdırılması və davamlı 
təkmilləşdirilməsi üçün təkliflər ilə birlikdə konsultasiyalar aparmağı nəzərdə tutur. Müəssisədə daxili audit müəssisənin 
daxilində onun fəaliyyətinə, keyfiyyət sisteminə müəyyən qiymət verilməsi kimi, eyni zamanda müəssisədə tətbiq edilən 
digər nəzarət növlərinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi və yoxlanılması yolu ilə həyata keçirilən nəzarət prosesidir. 
Müəssisədə daxili audit məsləhətverici və təminatverici bir fəaliyyət olmaqla yanaşı, müəssisədə idarəetmə 
nəzarəti sisteminin ayrılmaz tərkib hissəsidir və auditin məqsədi müəssisənin idarəetmə sisteminin və keyfiyyət sisteminin 
səmərəliliyini qiymətləndirməkdir. Aparılan daxili audit yalnızca müəssisədə nəzarət zamanı müəyyən edilən 
pozuntuların qeydə alınması və onların aradan qaldırılmasına nəzarətin aparılması prosesi ilə də məhdudlaşmır. Daxili 
audit hər şeydən öncə müəyyən edilmiş qanunauyğunsuzluqların səbəb-nəticə əlaqələrini müəyyən etməklə yanaşı, 
yoxlanılan obyektdə fəaliyyətin, keyfiyyət sisteminin yaxşılaşdırılmasına imkan verir.