Conference Paper

натижаларнинг тизимли талабларга муносиб бўлиши
деганидир.Бошқача 
ифодалаганда бир қанча кишилар ҳамкорликда фаолият олиб боради ва муайян 
натижага эришади. Бунда уларнинг ҳар бир фаолиятнинг характери ва ўзига хос
томонларини турлича англаб кимдир бошқалардан кўпроқ қирраларини 
ўзлаштирганини тушуниб етиш мумкин. 
Бизнинг фикримизча ,”компетенция“ ва “компетентлик “ тушунчалари бир-
биридан фарқланади.Компетенция –киши ҳал қилишга ваколатли бўлган муайян 
масалалар доираси.Баъзан эшитиб қоламиз :бу менинг компетентлигим доирасида ( 
мен уни ҳал қила оламан ) ,аммо бу менинг компетенциямда (менда буни ҳал қилиш 
ҳуқуқи бор ) ёки менимча бу менинг компетенциямга кирмайди.Компетентлик 
психологияга оид адабиётларда кишининг мустақил ва масъул фаолиятда 
фойдаланадиган психик сифатларнинг бирикмаси ,яъни кишининг қобилиятли
бўлиши ва муайян меҳнат вазифасини бажара олишини билдиради. 
Кадрлар компетентлиги моделларини тузишда хорижий мутахассислар,қоидаларкаби 
қуйидаги даражаларни ажратадилар. 
1) компенентлилик –билим ва малака интеграциясига , ташқи муҳит талабларининг
тез ўзгаришлари шароитида улардан фойдалана олишга қобиллик: 
2) шахслараро,ҳиссий доиралар ва тарбия борасида компетентлик: 
3) фаолиятнинганиқдоираларивабошқалардагикомпетентлик. 
Касбий –маҳорат бўйича копетентликнинг тузилмасида қуйидаги компотентликлар 
мужассам бўлиши керак: 
-профессионал –ҳуқуқий компетентлик ( меҳнат қонунчилиги ва меъёрий ҳужжатлар
тўғрисидаги билимлар ,ўзи машғул бўлган хизматнинг барча даражадаги ҳужжатлар 
,касбий маслаҳат борасидаги услубий кўрсатмалар ва ҳокозо ): 
-касбий компетентлик ( турли касблар ,талаблар , меҳнат субъектидан талаб қилинган 
нарсалар, умумий ва махсус, касбий тайёргарлик, касбий ривожланиш омиллари, 
шахснинг касбий ўзгаришлари кўринишлари ва ҳокозо тўғрисидаги билимлар тизими ) 
-социал-перцептив 
компетентлик ( хизматчи фаолиятининг “инсон-инсон “ 
муносабатлари тизимида кўринади, шахсларнинг турлари ҳақидаги, хулқ ва 
муносабатларни аниқлаш , инсоннинг тушуниши ,тарбия ва бошқалар тўғрисидаги 
билимларнинг кераклиги): 
-коммуникатив компетентлик ( хизматчилар фаолиятида мулоқот жараёнида юзага 
чиқади,кишилараро мулоқотнинг турли зарур шаклларини билиш ,психологик таъсир 
кўрсатиш услублари ,энг муҳими уларни қўллай олиш ). 
С.Зигмантовичнинг фикрига кўра, ” компетентлик “ тушунчаси бугунги кунда 
ўқув муассасасини битириб чиқаётган битирувчининг билимлари натижаси, унинг 
атроф-муҳитни ўзгартиришга қаратилган вазифаларини уддалаш учун фаолият 
усуллари ,воситаларидан аниқ фойдалана олиши тушунилади. Шунингдек, 
компетентлик шахснинг фаолиятга лаёқати ҳамда тайёргарлигида намоён бўладиган
таълим ва ижтимоийлашув жараёнида олинган билим-тажрибага асосланган, мустақил 
ва муваффақиятли ишлашга йўналтирилган интеграл сифатни англатади. Кенг маънода 
компетенция тушунчаси шахсдаги ўзининг касбий фаолияти, ижтимоий ҳаётда янада 

---

Техник ва технологик фанлар со
ҳ
аларининг инновацион масалалари. ТДТУ ТФ 2020 
422 
сифатлироқ натижаларга эришиш учун ички мотивацияси психологик ва амалий
тайёргарликнинг шаклланганини англатади.