Çolpan’in köŞe yazilari (İnceleme-metiN)

3.1.30.
 
“Şeyh Sen’an”
81
 (1923) 
“ŞEYH SEN’AN”
 
(KOLEZYUM
82
BİNASI, 29 MAYIS) 
“…Şeyh Sen’an değilsen 
Boynundaki haçın tuhaf!” 
Şeyh Sen’an bizim için çoktandır tanıdık. 
Bizim sufilerimiz onu çoktandır biliyor. Yukarıdaki sufilik gazelinin iki mısrası da 
eski zaman kitaplarında mevcuttur. 
Sen’an Medine’de eğitim almış bir sufi, bir şeyhti. Tarikatı yaymak için olsa gerek, 
Gürcistan’a geldi. Orada güzel bir Gürcü kızını görüp âşık oldu. Böylece onun tarikatı da 
şeriatı da o kızdan ibaret oldu. Sen’an kız için en kutsal inançlarını terk ettiğinde bile 
zehirli bir gülüş ile gülüyordu. O bunların hepsini “hakikat” için, tarikattan, şeriattan, 
sufilikten, zahitlikten yukarı ve yüksek olan bir hakikat için yapmıştı. Yüzeysel görünüş, 
riyakâr ibadetler yerine “hakikati arama” ya geldikten sonra Sen’an küfür, lanet 
taşlarından kurtulamadı. Yüzeysel bakan taassup şeytanları, istedikleri kadar hareket 
ettiler! 
Bu şeyhin hayatını tiyatro tarzında canlandıran Hüseyin Cavid -Kafkasya 
Türklerinin güçlü edip ve şairi- benim anladığıma göre şeyhe âşık, hayrandı. Bu sevgi 
sıcaklığı sonucunda 9 bölümlü manzume ile yazılan mükemmel edebi, felsefi bir eser 
meydana çıktı.
O zaman bu “haç ile bağlı olan” Şeyh Sen’an’ın ruhsal durumları, delilik hayatı 
eksiksiz gösterilmiş. 
Yoldaş Hurşit’in tercümesi artık övülmeye değer değil. İtiraf edelim ki böylesine 
mükemmel edebi eserleri, tam manasıyla “Özbekçeye çevirecek” bir kabiliyetimiz yok 
henüz. O halde, tercüme fazla iyi olmasa da yararlı olacaktır. 
81
 
Şeyh Sen’an
– 
“Türkistan”, 1923 yılı 6 Haziran. 
82
“Kolizey” – Taşkent’in yeni şehir kısmında kurulan, tiyatro ve konserler için yapılan binaya Kadim 
Rimdagi ünlü amfitiyatro adını vermiş (kolizey- Latince, büyük). İnkılaptan sonra bu binada Özbek 
Tiyatrosunun bazı gösterimleri koyulmuş. Daha sonra bu bina Sverdlov adlı konser salonuna dönüştürüldü. 

---

161 
Fakat eserin oynanması için kıymetli Uygur’umuz çok çabaladı. Bütünüyle 11 
kişiden ibaret olan kara bahtlı bir tiyatro grubuyla, gruptan beş on kat daha fazla olan 
yeteneğini göstererek böylesine sorunsuz ve etkin bir oyunu ortaya çıkarmak büyük 
başarı. “Kolezyum” gibi ejderha bir sahnede Şeyh Sen’an gibi zor ve güç talep eden bir 
eseri canlandırmak Özbek tiyatrosunun gerçek âşıklarının olduğuna bir kanıt.
Oyun genel olarak ele alındığında, kusursuzdu. Özellikle Şeyh Sen’an iyiydi. 
Birinci perde de Şeyh Kebir vazifesini ustalıkla yerine getiren Basit, sorumlu derviş 
rolünde beklediğimiz başarıyı gösteremedi. Diğer roller üzerinde durmayacağım. Onlar 
oyunun gidişatında epeyce eksiklik ile birlikte genel olarak iyiydiler.
Oyunda vaktinde başlayıp vaktinde bitti. İnsanlar çok sevinmişti. Sonra perdelerin 
birinde Yoldaş Uygur ayrı alkışlandı, takım adına ona bir altın saat hediye edildi. 
Kalabalık, “Kolezyum” binası dolmuş, verim güzel, özellikle gecenin onursal yerlerini 
satmada sorumlu müdür Mirza Kadir Yoldaş Kuşbegiyef’in ciddi girişimi olduğu 
görülüyordu. Bunun gibi yararlı gösteriler ile tek bir tiyatro takımımız ölmeden yaşayıp 
gider.