Çolpan’in köŞe yazilari (İnceleme-metiN)

3.2.18.
 
Haqiqiy Inqilob (1922) 
Biz bir necha yildan beri inqilobning eng qaynag‘an muhitida turamiz. 
Biz inqilobning eng kuchaygan asrida yashaymiz. 
O‘ktabr o‘zgarishidan beri bizning har bir harakatimiz, har bir qimirlashimiz 
inqilobga tomon, o‘zgarishga qarab yasaldi. Chirigan, buzulg‘an hayotimizni tuzatmak 
uchun har yo‘l bilan o‘zgarib, boshqalanib ko‘rdik. Lokin bunlarning ko‘bi, aksarisi 
ergashish yo‘li bilan, taqlid usuli bilan borar edi. 
Shuning uchun shu 5-4 yil ichida ko‘zga ko‘rungundek o‘zgarganimiz ko‘rulmadi. 
Miyamizda, hayotimizning chuqur burchaklarida boshqaliq, yangilik bo‘lmadi. Bizga 
kiyimda, sahnada, yurush-turushda yasalg‘an o‘zgarishlardan ko‘ra ortig‘roq o‘zgarish 
qilinaturg‘an yerlar bor edi. Endi unlarga sira ahamiyat bermadik. Boshqalar oldida 
o‘zimizni qizartaturg‘an qancha yomon odatlarimiz bo‘la turub, ul odatlarni xalq 
«qilmasa gunoh bo‘lmadi» e’tiqodi bilan qila turub, biz bunga indamadik, unlar bilan 
kurashmadik. 
Biz faqat yasan-tusanga ortiq ahamiyat berdik. 
5 yil ko‘purub, qaynab, o‘zimizni har tomong‘a urub qarag‘andan so‘ng, endigina 
haqiqiy inqilobning lozim nuqtasini topib kelamiz, shekillik. San’atda G‘arb yo‘li bilan 

---

320 
emas, o‘z yo‘limiz bilan, shuni tuzatib, isloh qilib ketish kerak degan fikr yaqindan beri 
gazetamiz betlariga chiqa boshladi. 
Maktablarimizda ham shakldan, ko‘rinishdan, tashqi yaltiroqliqdan ko‘ra ma’noga, 
ichki puxtalikka ko‘brak diqqat qiling‘anlig‘i ko‘ruladir. 
Gazetalarda o‘z hayotiy masalalarimiz ko‘brak yozilib, yangi chiqayotkan 
majmualarimizda o‘z hayotimizni tekshirishlarga ortiq ahamiyat berila boshlag‘anlig‘i 
bilinadir. 
G‘arb muzikasi ostida sekin-sekin yo‘qolib, ko‘mulub borg‘an cholg‘ilarimizning 
o‘qutish, o‘rgatish, ta’lim yo‘li bilan yana jonlana borg‘anlig‘i, uning uchun maktablar 
ochilg‘anlig‘ini eshitamiz. 
Mana bunlar bizning bir qadar sergaklanmakka boshlag‘animizni ko‘rsatalar. 
Bu kunlarda Toshkent mahkamai shar’iasi Toshkentning mo‘tabar ulamolari bilan 
birga butun mahalla imomlarini to‘plab bir majlis boshlag‘an. Ul majlisda xalq orasida 
necha yuz yillardan beri davom etib, bir odat va savob bir odat qatorig‘a kirgan ko‘b 
xurofotlarni bitirmakka qaror qiling‘an va ul qarorni yuzaga chiqarmoq uchun maxsus 
muxtasiblar belgilanib, jiddiy choralarig‘a kirishilgan. Ul majlisda man qiling‘an yomon 
odatlarimiz orasida o‘likka yettilik, yigirmalik, qirqliq va yillik oshlar qilish, xotunlarning 
yig‘lashi, tobutning oldida yig‘lash, qora kiyish kabi bizni boshqalar oldida masxara 
qilaturg‘an zararlik rasmlar ham bordirkim, bu – xalq hayotining eng qora burchaklarida 
yasalg‘usi 
o‘zgarishdir. 
Mana buni olqishlamoq, buni yuzaga chiqarishda qo‘ldan kelgan qadar tirishmoq 
hammamizning eng o‘tkur vazifamizdir. 
Bitsun xurofot! 
«Turkiston» gazetasining 1922 yil 22 oktyabr sonida «A.Sulaymon» imzosi bilan 
bosilgan. Birinchi marta Cho‘lpon «Asarlar»i 4-jildida qayta chop etilgan.