Çolpan’in köŞe yazilari (İnceleme-metiN)

3.1.61.
 
Küçük Roller Ustası
246
 (1934) 
(Artist Gulom Isamov) 
Ceviz gibi yuvasından çıkan gözünü bana dikmiş yanımda oturuyordu. Çok az 
güldü bu yiğit. Oturduğu yerde bir dizini daha yukarı kaldırdı ve onu iki eli arasına alıp 
iki elinin parmaklarını birbirine kenetleyip dizini bir nevi iki bağ arasına almış oldu. 
Sahnede uzun yıllar hizmeti var değil mi? Acımasız “makyaj” kendi işini yapmış; 
yüzünde yukarıdan aşağıya doğru belirgin uzunlu kısalı kırışıklıklar… Yüzünün kendisi 
de makyaja uyumlu: geniş, düz, sivri ve geniş burnu Kafkasyalı adamlarınkine 
benzemekteydi. Ona çok yakışmış… Tiyatro işlerinden ve kendi rollerinden durup durup 
benimle konuşuyor ve konuştuğunda sağ elinin başparmağını tekrar tekrar kaldırıp 
indiriyordu. Sirk sanatkârlarının kemiksiz vücutları gibi çok esnek parmakları var. 
Yumuşak ipek gibi konuşuyor. Hafif mırıldanmalarına ne demeli? Özellikle Kafkasya 
halklarının ezgileri neredeyse tamamen aksansız çıkmaktadır. Muhabbeti malum. 
246
Makale “Meşale” dergisinin 1934 yılı 4. sayısında “Çolpan” imzası ile basılmıştır. Sonra “Edebiyat 
Nedir?” makaleler toplamında tekrar neşredilmiştir. 
“Meşale” dergisi esasında neşre hazırlanmıştır. 

---

248 
Ben onun rol seçtiğinden rejisörlere küstüğünü hatırlamıyorum. Bu yiğit “büyük 
küçük rol yok, iyi kötü aktör var” denilen hikmetli sözü iyi anlamışa benziyor. Rejisörler 
de sahnede onun kim olduğunu iyi bilirler, onun tiyatral “maske”si belli. Bunun için roller 
çoğunlukla kendine uygundur. Şayet uygun olmadığında da o kendi çalışıp üstesinden 
geliyordu. “Muştumzar
247
” piyesinde çok küçük bir rol verdiler, yazar o rolü dikkate 
almamış yani ona hiçbir şey vermemişti. Nihayet bir köy muallimi yanına girip bir dilekçe 
yazdırdı, hepsi bu. Söz çok az. Gulom Isamov rolüne çalıştı, usta bir sanatkâr gibi ona en 
güzel renklerini verdi. Bir iki fırça vurmasıyla bir köy ihtiyarı oluşturuldu ki, o görenin 
aklından çıkmıyordu. İhtiyar çok yaşlandığından aklı gidip geliyor, saçmalıyordu. Onun 
bu özelliğini Isomov taklit edilemez derecede eksiksiz, güzel ve doğru canlandırdı. 
Alt rütbeli Buhara memurlarından aksakal tipini bizim sahnemiz tam anlamıyla 
Isamov vasıtasıyla görmüş olsa gerek. (“Arslan” piyesinde.) Isomov’un o aksakalını 
inkılaptan önceki bütün aksakalların tipik bir numunesi kabul ettiğimizde de hiç bir şey 
kaybetmeyiz. Gerçekte biz “Arslan” da tam bir aksakal tipini görüyoruz.
“Nerengni Tort, Hitoy” da kayıkçı ihtiyarı oynuyordu. Ben o eseri üstat Meyerhold 
Tiyatrosunda da görmüştüm. Bu kadar büyük kütleli sahnelerde Isamov’un kayıkçısı 
kendini oldukça belli etti. 
Böylece sahnemizde küçük ve karakterlerli roller yeterli derecede çok. Gulom 
Isamov karakterine uygun gelen rollerde usta (Usta Marayim, “Rustam
248
” da; asabi 
Marayim, “Yondiremiz
249
” de; Markiz de Furlen Popoli, “Misafirhane Bekesi
250
” de; 
Posta müdürü, “Tergavçi” de; Kazimbek, “Tarix
251
” de, Mister Gavker, “Şodlik 
Köçesi
252
”nde).
Güzel tiyatrolar sadece “büyük” rollerde oynayan aktörler ile yaşamaz, bilhassa 
bizim büyük halkımızda!.. Batıda sanatkârın takdir edilmesi için mutlaka “yıldız” olması 
gerek ya da güzel kadın… Bizde ise herhangi birinin kuvveti ve kudreti, kabiliyet ve 
247
“Muştumzar” – Çolpan piyesi. 1928 yılında sahne yüzü görmüştür.
248
“Rustam” – U. Ismoilon eseri. 1936 yılında sahne yüzü görmüştür. Kesin olmayan bilgilere bakıldığında, 
Çolpan “Rustam” dramasının ortaya çıkışına aktif olarak katılmış. 
249
“Yondiremiz” – K. Yashin eseri. 1932 yılında sahne yüzü görmüştür. 
250
“Misafirhane Bekesi” – K. Goldini eseri. 1934 yılında sahne yüzü görmüştür. 
251
“Tarix” – Ziyo Said ve Nazir Safarov’un “Tarih Dile Girdi” draması göz önünde tutulmuştur. 
252
“Şodlik Köçesi” – N. Zarxi eseri. 1933 yılında sahne yüzü görmüştür. 

---

249 
hünerine uygun konum ve saygı tesis edilmektedir. O saygıya layık olanlar arasında 
Isomov ve ona benzer sanatkârlarda iyi ve kalıcı olarak yer almışlardır. 
Küçük diye adlandırılan rollerde, sahnede bir an çıkıp görünerek tekrar dönüş ile 
bütün piyese can veren ustaları biz takdim edeceğiz.