Çolpan’in köŞe yazilari (İnceleme-metiN)

3.1.72.
 
Üstadın Özellikleri
308
 (1937) 
Bana M. Gorki’nin en güzel eserlerinden “Ana”yı tercüme etme şerefi düştü. Onu 
çok uzun bir sürede tercüme ettim. Çünkü seviyordum, sevdiğim için bütün kalbimi ona 
veriyor ve üstüne eğiliyordum. Eser, insanda çok merak uyandırıyordu, ayrıca tercüme 
yapan ben eserin anlamına kapılıp gidiyorum ve tercümeyi unutup eseri okuyorum. 
Bunun gibi durumlar çok oldu, birkaç kez okuduğum yerler bile oldu. Ben açık açık 
hissettim ki, büyük üstat Gorki, klasik eseriyle bana, yani bu esere meftun tercümana 
sezdirmeden tesir etmişti. Bu etki benim romanlarımda da görülmektedir.
Gorki, insan dostu. Bizim devrim rehberleri Lenin ve Stalin, âdemoğullarının 
gerçek düşmanlarına karşı acımasız olan bu zatlar, insanları nasıl cömert bir sevgiyle 
sevdiler. Bunun binlerce kanıtı var. Lenin’in sadece, o açlık ve kıtlık yıllarında, kendi 
adına gelen (onun kendisine bağışlanan, uzak şehir işçileri tarafından bağışlanıp 
gönderilen) buğdayı o açlık yılları boyunca çocuk yuvalarına ve okullara gönderip 
verdiğini hatırlasak yeterli. Büyük Stalin dağlı kızı Memleket ile görüşürken bu düşünceli 
babanın yüzündeki gerçek sevinç ateşinin alevlerini hatırlayalım! Bu örnek yeterli. Bütün 
mazlum insanlığın yüzlerce binlerce yıllık sevgisinden dolayı kendinde beliren o yüz 
ifadesinden dost memnun oldu, düşman yandı. O sevinç alevi, insanoğluna olan gerçek 
muhabbetin o parıltısı, Gorki’nin eserlerinde doluydu. “Ana” da Ana’nın tasviri, 
Sofiya’nın, hasta (mum fabrikasındaki tüberküloz hastalığı) ve farklı farklı insanları 
sevmesi, yazarın gönlünün engin bir deniz olduğunu göstermektedir. Gorki’nin, 
insanoğluna bu kadar sevgi ve muhabbet göstermesi, bu onun gönlündeki insan sevme 
özelliğinden gelen öznel bir şey değil. Bu, yazarın bağlı olduğu Yüksek sınıfın genel 
308
 
Üstadın Özellikleri – M. Gorki’nin vefatının birinci yılı münasebetiyle yazılan, adı geçen makale “Kızıl 
Özbekistan” gazetesinin 1937 yılı 18 Haziran sayısında yayımlandı. Makalede, müellif üzerinde 30’lu yıllar 
ideolojisinin hissedilir etkisi var gibi, Çolpan’da pohpohlayanlar safına katılmış gibi görünüyor. Ama şunu 
akılda tutmak gerek ki, bu makale Çolpan’ın matbuattaki son makalesidir, bunu yazdığı zaman şairlik hayatı 
ince bir ip üstündeydi. 

---

278 
özelliği. Gorki bunu “Ana” da çok güzel anlattı. İşçiler birisini birazezmişler. Bu konuda 
onlar arasında şöyle bir konuşma geçer: 
-
Bizimle onlar arasındaki farkı gördün mü? : birini biraz dövdü ve şimdi kalbi biraz 
kirlendi, utandı, vicdan azabı duymaya başladı. Herkese kırıldığını söyle! (“Ana”, 
1.bölüm, 27.bab). 
Gorki bir şairdir. Onun eserlerinde sadece bir nesirci (romancı) görünmüyordu, her 
yerden nazik kalpli, güzellik seven ve tabiat vurgunu bir şair çıkıyordu. Ben her türlü 
mensur eserde (roman, hikâye) güzel teşbihler ve tabiat tasvirlerini severim, Gorki de bu 
şeyler çok değil, az; onun güzelliği de bundan. Onlar çok fazla olsaydı, ressamın sanat 
eserinden ziyade boyacı (sırcı) nın şekilsiz ve sanattan mahrum çizgileri gibi görünecekti.
Gorki her türlü tabiat manzarasını canlandırıp, ona can verip, onu gözümüzün 
önüne olduğu gibi getirebilmektedir. Onun canlı romanları sağda solda dolaşmaktadır: 
onun tasvir ettiği ateşin alevi yanıp duran kuru hava değildir, o oynamakta, kımıldamakta 
ve sizler bizler gibi canlı yaşamaktadır. “O ateş yine alevlendi, lakin bu defa eskisinden 
daha güçlü daha parlak; gölgeler kendilerini yine ormana vurdular. Yine ateşin etrafında 
toplandılar ve ateşin çevresinde sessizce düşman oyununu oynayıp, titremeye başladılar. 
Islak dallar ateşte dile gelip ah vah ettiler. Ilık havanın dalgaları ile huzursuz olan 
yapraklar birbirleri ile kucaklaşıp, zaman zaman sarı ve kırmızı renklere boyanıp oynaşır, 
kıvılcımlar saça saça yukarıya yükselir, yanan yapraklar uçuşur, gökteki yıldızlar ise 
kıvılcımları işaret edip onlara tebessüm ederdi.”
Gorki, işçiler sınıfının yetiştirdiği en büyük sanatkâr ve sanat üstadı. 

---

279