Цитология эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

ёш фибробластлар, етук фибробластлар
ва 
фиброцитлар
ни ўз ичига олади. 
Ёшфибробластлар 
митоз йўли билан 
кўпайиш қобилиятига эга бўлиб, уларда оқсил синтези суст даражада бўлади. 

---

184 
Функционал жиҳатдан энг актив ҳужайралар бўлиб, 
етук фибробластлар 
ҳисобланади. Улар бириктирувчи тўқиманинг ҳужайра оралиқ моддасини 
ишлаб чиқарувчи асосий ҳужайралардир. Бу ҳужайралар цитоплазмасида 
фибрилляр оқсиллар (коллаген, эластин), сулфатланган ва сулфатланмаган 
гликозаминогликанлар, протеогликанлар синтезланади ва ҳужайра оралиқ 
муҳитига чиқарилади. Бириктирувчи тўқимада толалар ва асосий модда 
ҳосил бўлиши, жароҳатларнинг, яраларнинг битиши ва чандиқ ҳосил 
бўлиши, тўқимага тушган ѐт таначалар атрофида капсула ҳосил бўлиши - 
буларнинг ҳаммаси етук фибробластлар фаолия-тининг натижасидир. 
Фиброцитлар
-фибробластларнинг 
дефинитив 
шакли 
бўлиб, 
бу 
ҳужайраларда органеллалар кескин камайган бўлади. Шу туфайли 
фиброцитларда юқорида қайд этилган моддаларнинг синтези деярли 
тўхтайди. 
Баъзи бир шароитларда (масалан, ҳомиладорлик пайтида бачадонда) 
фибробластлар силлиқ мушак ҳужайраларига ўхшаш бўлган 
миофибро-
бластларга
айланиши 
мумкин. 
Миофибробластлар 
силлиқ 
мушак 
ҳужайраларидан жуда яхши тараққий этган эндоплазматик тўр тутиши билан 
фарқланади. Ва, ниҳоят, маълум бир шароитларда бириктирувчи тўқимада 
фиброкласт
ҳужайралариҳампайдо бўлиши мумкин. Бу ҳужайралар 
гидролитик ферментларга бой бўлиб, улар керагидан ортиқ ҳосил бўлган 
ҳужайра оралиқ модданинг емирилиши ва сўрилиб кетишида иштирок 
этадилар. 
Фибробласт ҳужайралари эмбрионда мезенхима ҳужайраларидан, вояга 
етган организмда эса ўзак ҳужайралардан ҳосил бўлади. Даставвал фибро-
бластларнинг бошланғич ҳужайралари дифференциаллашиб, улардан ѐш 
фибробластлар, сўнгра эса етук фибробластлар ҳосил бўлади. Етук 
фибробластлар кўпайиш ва синтез қилиш қобилиятини йўқотгандан сўнг 
фиброцитларга (дефинитив шаклга) айланадилар. Фибробластларнинг 
бошланғич ҳужайралари иккихилбўлиши мумкин деб ҳисобланади. Уларнинг 

---

185 
биринчи хилидан қисқа муддат (бир неча ҳафта) яшовчи ва ҳимоя - трофик 
тўқималарда учровчи фибробластлар, иккинчисидан эса узоқ (бир неча 
ойлар) яшовчи ва таянч тўқималарда жойлашувчи фибробластлар 
такомиллашади.