Циклопарафинлар ва аренлар

Жипслашган кўп ядроли ароматик углеводородлар
Жипслашган кўп ядроли ароматик углеводородларга нафталин ва антрацен мисол бўлади. Нафталин ва унинг ҳосилалари тошкўмир смоласининг 230-270⁰С да қайнайдиган бўлагидан ажратиб олинади. Нафталиннинг таркиби 1838-йилда А.А. Воскресенский томонидан, тузилиши эса 1866 йилда Эрленмейер томонидан аниқланган.
Нафталиннинг тузилиши. Нафталиннинг икки бензол ҳалқасидан ташкил топган. Нафталин ҳалқаси қуйидагича ифодаланади:

Антрацен
Антраценнинг тузилишида 3 т бензол ҳалқаси иштирок этади.
1,4,5,8-ҳолатлар -ҳолат
2,3,6,7-ҳолатлар -ҳолат
ва 9,10-ҳолатлар -(мезо)-ҳолат деб аталади.
Ализарин қовоқ сариқ тусли кристалл модда. У газмолларни алюминий бирикмалари иштирокида тўқ қизил, темир бирикмалари иштирокида эса қизил ранга буяйди. Ализаринни тошкумир смоласи асосида синтетик усулда олишнинг яратилиши кимё технологиясида қилинган йирик кашфиётлардан бири ҳисобланади.