Bez nomi va og`irligi
|
Garmon nomi.
|
Bajaradigan vazifasi.
|
Kasaliklari.
|
Gipofiz bezi.
0, 5-0,6 g.
oldingi
bo`lagidan
oraliq bo`lagidan
orqa bo`lagidan
|
Somatotrop (STG)
|
Bolalar va o`smirlarning o`sishi va oqsil sintezida ishtirok etadi.
|
Ko`paysa gigantizm, kamaysa nanizm, bo`y o`sishi to`xtagan odamda ko`paysa akromegaliya kasalliklari vujudga keladi.
|
Adrenokortikotrop
|
Buyrak usti bezining ishini boshqaradi.
|
______________
|
Trieotrop
|
Qalqansimon bezning ishini boshqaradi.
|
______________
|
Gonadotrop
|
Erkak va ayollarning jinsiy bezlarini boshqaradi.
|
______________
|
Loktotrop
|
Sut bezining ishini boshqaradi.
|
--------------------
|
Lyuteinlovchi
|
Homilani normaligini boshqaradi.
|
______________
|
Intermedin
|
Terining pigment hosil qilishini boshqaradi.
|
______________
|
Oksitotsin
|
Ayolarda tug`ish jarayonini kuchaytiradi.
|
______________
|
Vazopressin ya`ni antidiuretik(ADG)
|
Suv almashinuvini boshqaradi.
|
Kam hosil bo`lsa qandsiz diabet vujudga keladi.
|
Epifiz bezi. 0.2g
|
Melatonin
|
Odamda pigment hosil bo`lishida ishtirok etadi. Gonadotropni tormazlaydi.
|
Kam hosil bo`lsa bola vaqtdan ilgari balog`atga yetadi.
|
Qalqonsimon bez. 1-30 g gacha.
|
Tiroksin
|
Moddalar almashinuvida va yurakni gumoral boshqarishda ishtirok etadi.
|
Garmon kamayishi gipotireoz, ko`payishi tireotaksikoz, yodning kamayishi bo`qoq kasalligini keltirib chiqaradi.
|
Qalqonsimon bez oldi bezi. 10-12mg.
|
Paratireoidin yoki paratgarmon.
|
Ca va P moddalari almashinuvini boshqaradi.
|
Kamaysa tutqanoq(tetoniya) kasalligi vujudga keladi.
|
Ayrisimon bez. 12-40-6 g.
|
Timozin
|
Organizm o`sishida va limfositlar hosil bo`lishini kuchaytiradi. Jinsiy bezlarning
funksiyasini tormozlaydi.
|
Balog`atga yetish davridan oldin pasaysa 8-10 yoshli bolalarda voyaga yetish kuzatiladi.
|
Bu yrak usti bezi. 10-20 g.
po`stloq qavatdan
miya qavatdan
|
Mineralokortikoid
|
Mineral tuzlarni almashinuvini boshqaradi.
|
______________
|
Glyukokortikoid
|
Oqsil va uglevod almashinuvini boshqaradi.
|
______________
|
Androgen va esterogen
|
Erkak va ayol jinsiy bezlarini funksiyasini kuchaytiradi.
|
Androgen yosh bolada kuchaysa
balog`atga yetish belgilari kuztiladi. Ba`zan keksa ayollarda kuchayib soqol o`sadi.
|
Noradrenalin va adrenalin yoki katexolamin
|
Qon aylanishni gumoral boshqaradi.
|
Adrenalin kamaysa Adisson (bronza) kasalligi vujudga keladi.
|
Me`da osti bezi. 70-80 g.
|
Glyukagon
|
Jigarda glikogenni glyukozaga aylantiradi.
|
______________
|
Insulin
|
Qandni jigar va muskullarda glikogen moddasi sifatida to`plashni ta`minlaydi.
|
Insulin ishlab chiqarishning buzulishi qandli diabet kasalligini vujudga keltiradi.
|
Gastrin
|
Me`daning ferment ajralishini boshqaradi
|
______________
|
Jinsiy bezlar.
moyak(urug`don)
20-36g
tuxumdon 5-6g
|
Testosteron
|
Erkaklarda balog`at vaqtiga yetish belgilarini bildiradi.
|
Har xil kasalliklar moyakni yalig`lantirib bepushtlikka olib keladi.
|
Progesteron, esteron,
estereol, estradiol
|
Bu garmonlar ikkilamchi ya`ni ayollik Jinsiy belgilarini hosil bo`lishini ta`minlaydi
|
Har xil kasalliklar tuxumdonni yalig`lantirib bepushtlikka olib keladi.
|
ESLATMA: Gipofiz bezining ishini oraliq miyadagi gipatalamusdan ajraladigan neyrogormonlar orqali boshqariladi.