Cho’zilish va egilishning birgalikdagi ta’siri

Cho’zilish va egilishning birgalikdagi ta’siri.
1. Chozilish va egilishning birgalikdagi ta’siridan sterjen kesimidagi ichki kuchlarni aniqlash.
2. Cho’zilish va egilishning birgalikdagi ta’siridan sterjen kesimidagi kuchlanishlarni aniqlash.
3. Cho’zilish va egilishning birgalikdagi ta’siridan sterjenning mustahkamlik sharti.
Ichki kuchlarni aniqlash.
Texnik qurilma va bino inshootlarning ba’zi elemetlari oddiy deformatsiyalar ya’ni cho’zilish-siqilish, siljish, buralish va egilish ta’sirida bo’lmasdan balki, bir vaqtning o’zida shu oddiy deformatsiyalarning kamida ikkitasi ta’sirida bo’lishi mumkin. Bunday holda konstruksiya qismi murakkab defomatsiya ta’sirida bo’ladi.
Bunday holatda inshoot qismlarining ko’ndalang kesimlarida bir vaqtda ikkkita va undan ortiq ichki kuch faktorlari hosil bo’ladi.
Kuchlarning mustaqillik prinsipiga asosan bunday kuchlanganlik holatini oddiy kuchlanganlik holatining yig’indisidan iborat deb qarash mumkin. Kuchlarning mustaqillik printsipini murakkab deformatsiyaga tadbiq etish uchun element deformatsiyasini kichik va uning materiali Guk qonuniga bo’y so’nadi deb qarash kerak.
Murakkab defomatsiyaga inshoot elementlarining bir vaqtda buralish bilan egilish ta’sirida bo’lishi, markazdan tashqari siljishi yoki cho’zilishi va h. k. misol bo’ladi.
Sterjen kesimidagi kuchlanishlarni aniqlash.
Brusning istalgan kesimida eguvchi moment, ko’ndalang va bo’ylama kuchlardan hosil bo’ladigan ichki zo’riqishlarning oddiy holi chizmada ko’rsatilgan. (F) kuch ta’siridan hosil bo’ladigan eguvchi momentni hisobga olmaslik mumkin.

Bu holda kuchlar ta’sirining mustaqillik prinsipidan foydalanib (C) niqtadagi kuchlanishlarni siqilish va egilishda paydo bo’lgan kuchlanishlar yig’indisi sifatida aniqlash mumkin. Bu holda normal kuchlanish quyidagicha aniqlanadi

Agar yuklanish ikkita bosh o’qqa nisbatan momentlar hosil qilsa, normal kuchlanish uchta kuchlanish yig’indisidan iborat bo’ladi.

Bu formuladan foydalanib,to’sinning istalgan kesimidagi kuchlanishni aniqlash mumkin.
Agar brusning kesim yuzasi: to’g’ri to’rtburchak, qo’shtavrkabi olliy ko’rinishda bo’lsa, eng katta kuchlanishni topish uchun bir necha nuqtalaridan kuchlanishlar aniqlanadi.
Agar kesim yuzasi murakkab shaklli bo’lsa, avval nol chizig’ining holatini so’ngra bu chiziqdan eng uzoqda yotga nuqtani aniqlash lozim. Chunki bu nuqtadagi kuchlanish eng katta bo’ladi.
Tashqi F kuch bilan yuklangan balka tayanchga mahkamlangan va gorizontga nisbatan burchak ostida joylashgan.

F kuchni balka o’qiga parallel va normalga proeksiyalash mumkin. va
Oddiy kundalang egilishdagi normal kuchlanish

yoki
F kuch ta’sirida balkaning yuqori qismi siqiladi. Natijada balkani ko’ndalang kesim yuzasida teng taqsimlangan siquvchi normal kuchlanish hosil bo’ladi.

Balka kesimini chetki nuqtalaridagi to’liq kuchlanish va kuchlanishlarni yigindisiga teng bo’ladi.

Demak egilish va cho’zilish yoki siqilish birga ta’sir qilganda kesim yuzasida ikkita kuchlanish hosil bo’ladi.

Mustahkamlik sharti.
Cho’zilish va siqilishga turlicha ta’sir ko’rsatuvchi hamda ko’ndalang kesimi neytral o’qqa nisbatan simmetrik bo’lmagan to’sin uchun mustahkamlik sharti quyidagicha yoziladi.


Ixtiyoriy D nuqtaga nisbatan

Agar to’sin materiali cho’zilish va siqilishga bir xil qarshilik ko’rsatsa, u holda mustahkamlik sharti bu kuchlanishlarning eng kattasi bo’yicha bajariladi.
T o’g’ri to’rtburchak va qo’shtavr uchun mustahkamlik sharti quyidagicha yoziladi.
bundan:

(*) yordamida kesim yuza o’lchamlari tanlanadi.

T o’g’ri to’rtburhakli kesim uchun ga teng.
Q o’shtavrli kesim uchun esa olinadi.
Topshiriq.

1. Cho’zilish va egilishning birgalikdagi ta’siridan sterjen kesimida hosil bo’ladigan kuchlanishlarni aniqlashi o’rganish. (Keying amaliy darsda yozma variantini topshirish).