Cho‘lpon nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi Toshkent — 2019 R. Farmonov, U. Jo‘rayåV, sh. Ergashev jahon tarixi

Imperiyaning yarimmustamlakaga aylanishi.
Yevropa davlatlari
Òurkiya ichki ishlariga aralashishni tobora kuchaytirdilar. 1853-yili
Rossiyaning Òurkiyaga qaram o‘lkalarda mustahkamlanib olishga uri-
nishlari ular o‘rtasidagi urushni keltirib chiqardi. Bu urush Rossiya
tarixiga 
«Qrim urushi»
(1853–1856) nomi bilan kirgan. Urush boshla-
nishi oldidan Rossiya podshosi Nikolay I sultondan Rossiyani
http://eduportal.uz

---

144
Òurkiyaga qaram o‘lkalarda yashovchi barcha pravoslav xalqlari, shu-
ningdek, xristianlikning Falastindagi muqaddas qadamjolari ustidan
homiy deb tan olishini talab qildi. Buyuk Britaniya va Fransiya
Òurkiya sultonini bu talabni rad etishga undadilar. Oqibatda,
Rossiya – Òurkiya urushi boshlandi.
Urushda Buyuk Britaniya, Fransiya va Òurkiya uchlik ittifoqi g‘a-
laba qozondi. Biroq bu g‘alaba Òurkiyaning Buyuk Britaniya va
Fransiyaga qaramligini yanada kuchaytirdi. Urush natijasida 1856-yil
imzolangan Parij Òinchlik shartnomasi Òurkiya ustidan amalda G‘arb
davlatlarining «homiyligi»ni o‘rnatdi. Chet elliklarga Òurkiyada yer va
boshqa ko‘chmas mulklar sotib olishga ruxsat berildi. Xorijiy davlat-
larga berilgan konsessiyalar kafolatlandi. Shu tariqa Òurkiyaning
yarimmustamlakaga aylanishi uchun yo‘l ochildi. XIX asrning
60-yillariga kelib, mustamlakachi davlatlar Òurkiyada uning siyosatini
belgilashga imkon beruvchi iqtisodiy va siyosiy mavqega ega bo‘lib
oldilar.