Chirchiq oliy tank ko‘mondon-muhandislik bilim yurti

2-savol
QIYA KESIMDAGI BIR O’QLI KUCHLANISH
Shu paytgacha ko‘rilgan sterjenlarning cho‘zilish yoki siqilishida faqat sterjen ko‘ndalang kesimida paydo bo‘ladigan normal kuchlanish σ tekshirildi. Endi ko‘ndalang kesimga nisbatan α burchak ostidagi qiya kesimlarda hosil bo‘ladigan kuchlanishlarni ko‘ramiz (3-rasm).

4-rasm. Qiya kesimlardagi kuchlanish:
a) kesimlarning ko‘rinishi; b) I–I kesimdagi kuchlanish; d) II–II kesimdagi kuchlanish; e) qiya kesimdagi normal va urinma kuchlanishlar.

Yuqorida ta’kidlab o‘tilganidek (4) ko‘ndalang kesimda tekis

t aqsimlangan kuchlanish hosil bo‘lar edi (4b-rasm).

A garda Fα – qiya tekislik ko‘ndalang kesimining yuzasi bo‘lsa, u holda bo‘ylama kuchlanish Pα ni qiya kesim bo‘ylab tekis taqsimlangan kuchlanish deb qarasak, u holda deb faraz qilishimiz mumkin. Qiya kesim

y uzasi, bo‘lgan uchun
bo‘ladi.
Qiya kesimdagi to‘la kuchlanish P_α ni normal σ_α va urinma τ_α kuchlanishlarga ajratsak (4e-rasm) u holda.

Demak, (4) ifodadan ko‘rinadiki, cho‘zilgan yoki siqilgan sterjenning qiya kesimlarida bir paytning o‘zida ham normal σ_α, ham urinma τ_α kuchlanishlar hosil bo‘lib, ularning kattaliklari α burchak bilan aniqlanuvchi kesim holatiga bog‘liq ekan. (4) formulalarni tahlil qilsak, ifoda α=0 bo‘lgandagi sterjen ko‘ndalang kesimda hosil bo‘ladi. Bu kesimda urinma kuchlanish τ_α = 0 bo‘ladi. Urinma uchlanishning esa eng katta qiymatiga 2_α=90⁰, yoki α=45⁰ bo‘lgan ko‘ndalang kesimda hosil bo‘lib, uni bu kesimdagi qiymati τ_α=0,5σ bo‘ladi. Agar α=90⁰ bo‘lsa, ya’ni kesim sterjen o‘qiga parallel bo‘lsa σ_α=0 va τ_α=0 bo‘lib, sterjenning cho‘zilish va siqilishida tekis kesim gipotezasini qo‘llash mumkinligini tasdiqlaydi.

O lingan natijalardan ko‘rinib turibdiki, sterjenda hosil bo‘ladigan kuchlanishlarning turi va kattaliklari kesim holatining ta’sir qilayotgan kuchga nisbatan joylashishiga bog‘liq ekan.
Biror nuqta orqali o‘tuvchi barcha kesimlardagi urinma va normal kuchlanishlar to‘plamiga nuqtaning kuchlanish holati deyiladi. Kuchlanish holatini tadqiq etish, hosil bo‘lishi mumkin bo‘lgan kuchlanish turlarini aniqlash, ularning materiallar mustahkamligiga ta’sirini o‘rganish «Elastiklik nazariyasi» kursida to‘la o‘rganiladi.