Chirchiq davlat pedagogika instituti



Download 2,69 Mb.
bet141/364
Sana31.12.2021
Hajmi2,69 Mb.
#217611
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   364
Bog'liq
umk

olovning qip-qizil tillari − gurullab yonayotgan olovning yuqoriga bo’ralab-bo’ralab ko’tarilishi;

olovning ... tillari osmonni yalar − baland ko’tarilar;

o’zini o’tga urmoqchi − olovning ichiga kirmoqchi.

O’quvchilarga yordam berish maqsadida shu so’zlarni o’z ma’nosida qo’llab, taqqoslash uslubidan foydalanish mumkin:



olovning tili − odamning tili;

odam tili bilan yalaydi − olov tili bilan osmonni yalaydi;

o’tga urmoqchi − bolani urmoqchi.

Qaysi birikmada “til”, “yalaydi”, “uradi” so’zlari o’z ma’nosida, qaysi birikmada ko’chma ma’noda qo’llanganligi aniqlanadi.



O’xshatishlar ustida quyidagicha ishlanadi: gaplar oldindan xattaxtaga yoki kartonga yozib qo’yiladi va ular yuzasidan topshiriq beriladi:

Gapni o’qing. Alanga nimaga o’xshatilyapti?

... yong‘in borgan sari kuchayar, qimmatli kitoblarni ajdahodek yutayotgan alanga quturib, hujra eshigidan tutun aralash chiqib turar edi.

Parchani o’qing. Suv alangaga qanday ta’sir qildi? Nima uchun?

...Chelaklab sepilgan suv unga kor qilmas, aksincha, moydek ta’sir qilayotgandek edi.

Quyidagi parchada Ibn Sinoning holati nimaga o’xshatilyapti?

...Ibn Sino xuddi yaqin kishisini ko’rib, qabristondan qaytgan kishidek boshini quyi solib, yarim-yorti kuygan bir necha kitobni qo’ltiqlagan holda uyiga jo’nadi...

So’ngra iboralar ustida ishlanadi. Bunda quyidagicha topshiriqlar beriladi:

Berilgan gaplarni o’qing, tagiga chizilgan iboralarning ma’nosiga diqqat qiling. Ularni bir so’z bilan almashtirish mumkinmi? Yoki ularning ma’nosini boshqa so’z bilan ifodalash mumkinmi?

1. Askarlarning suroni quloqni qomatga keltiradi – qattiq eshitiladi.

2. Kechasi uyqusi kelib, ko’ziga qum tiqila boshlaganda ... – ko’zi og‘riy boshlaganda, uyqusi kela boshlaganda.

3. Ba’zilar mehnati bekorga ketayotganini ko’rib, qo’llarini qo’ltiqqa urdilar – ishonchini yo’qotdilar.

4. ... ko’pchilikning hafsalasi pir bo’ldi – ... ishini to’xtatdi.

5. ... kiyimi bilan o’zi yonib ketishi turgan gap edi − aniq edi.

6. Oxiri baxayr bo’lsin – yaxshilik bilan tugasin.

7. ...nima to’g‘risida bosh qotirayotganini bilib turibman – o’ylayotganini;

8. Bul erda qolsam bir kuni meni chaqirib, oyog‘imga bolta uradilar – yo’q qiladilar va shu kabilar.

Hozir maktab tajribasida izohli o’qish, ijodiy o’qish, adabiy o’qish usulidan, muammoli o’qitish metodlaridan, ilg‘or pedagogik texnologiya metodlaridan ham keng foydalanilmoqda. Masalan, A. Qodiriyning «Chin do’st» hikoyasini o’rganishda izohli o’qish metodidan foydalanish mumkin. Chunki bu asar matnida o’quvchilarga lug‘aviy ma’nosi tushunarsiz bo’lgan so’zlar uchraydi. Masalan, hikoyadagi saboqdosh, mirzaboshi, havolanmas, asrandi, g‘arq, holda, mahdum, marsiya, xun, hamnishin, dildor, notavon, g‘urbat kabi so’zlar izoh talab etadi.

Metodik adabiyotlarda badiiy asar matnini tahlil qilishning uch usuli: badiiy asarni yozuvchiga ergashib yaxlit o’rganish, obrazlar vositasida o’rganish, mavzuli-muammoli o’rganish alohida ajratib ko’rsatiladi.

Boshlang‘ich sinflarda, asosan, matn asosidagi tahlildan foydalaniladi, ya’ni, o’qituvchi asarni tahlil qilishda asar matniga asoslanadi. Uni o’zgartirmagan holda undagi ma’noni, jozibani o’quvchilarga etkazib beradi.

Boshlang‘ich sinflarda muammoli tahlil usulidan ham foydalanish mumkin. Masalan, «Bobur va Humoyun» hikoyasini o’rganishda o’quvchilarga «Boburning aytgan gaplari o’rinlimi?», «Hikoyadagiday holat sodir bo’lishi mumkinmi?» kabi muammoli savollar berish o’rinli bo’ladi. O’quvchilar asarni ichda o’qiydilar, jamoa bo’lib fikr almashadilar, bahslashadilar. Bahs davomida o’quvchilar ma’naviy olamida ham, aqliy dunyosida ham muayyan o’zgarishlar, rivojlanishlar sodir bo’ladi. Asar tahlilida qo’llanadigan tanlab o’qish, unga munosabat bildirish, munosabatlarning turli xilda bo’lishi ham munozarani keltirib chiqaradi. Munozarali o’rin muammoni yuzaga keltiradi. Endi o’quv jarayoni oldida muammoni to’g‘ri hal etish vazifasi turadi.

Shunday qilib, boshlang‘ich sinflarda ham badiiy asar matnini tahlil qilishda, umuman, badiiy asarlarni o’rganishda o’quvchi shaxsiga kuchli ta’sir qiluvchi, ularning saviyasiga mos, bilimlarning o’zlashtirilishini ta’minlovchi metod va usullardan, tahlil turlaridan foydalanish mumkin.




Download 2,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   364




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish