Chirchiq davlat pedagogika instituti

Muzliklarning geologik ishi. Tog’ vodiylaridan yoki materik qiyaligidan pastga tomon harakatlanganda muzlikning qanday yemirish kuchiga ega ekanligini tushunish qiyin emas, albatta muzlik atrofidagi haroratning keskin o'zgarishi, chunonchi, kunduzi isib, kechasi sovub ketishi natijasidi tog' jinslari yemiriladi, bu sovuqdan nurlash deb ataladi. Muz ustidagi suv muz yoriqlaridan o'tib, uning ichiga tushib muzlaydi, muz hajmi kengayadi va ostidagi yer yemiriladi. Bu muz osti nurashi deb ataladi. Muzlik massasining bosimi (1 kub.m.muz-920 kg) ham juda katta yemirish ishlarini bajaradi. U xuddi omochga o'xshab yerni haydagandek o'yib ketadi, tog’ jinslarini tegirmondan chiqqan undek maydalab yuboradi. Muzlik harakati natijasida yig’ilgan yotqiziqlar morenalar deb ataladi. Bu yotqiziqlar saralanmagan bo'lib, ular tarkibida gildan tortib katta hajmli jinslargacha bo'ladi. Morenalar muzlikning tagida, ustida va ichida joylashganligiga qarab bir necha turga ajratiladi.



54-Rasm. Morenalar

Morenalar asosan uch xil bo'ladi; ostki, ustki va ichki morenalar.