Chirchiq davlat pedagogika instituti

Vulqonning qattiq maqsulotlari. Vulqon jinslari va vulqon chaqiq jinslari qattiq maqsulotlarni tashkil etadi. Chaqiq jinslarga;

1.Vulqondan chiqqan shisha zarrachalari - tuffitlar:

2.Mayda qumlar (tuf- qumtosh);

3.Yong‘oqdek keladigan shag‘al va lapillalar - vulqon brekchiyasi;

4.Vulqon shag‘allari - vulqon konglomerati;

5.Vulqon bombalari kabi jinslar kiradi. Ba’zi ma’lumotlarga qara-ganda, Tamboro vulqonidan 1815 yilda 150 km³, Koseguina vulkanidan

6.Fumarol - lotincha xumus - tutun, degan ma’noni bildiradi.

7.Sulfator - lotincha solfor - oltingugurtli purkash gazlar, degan ma’noni bildiradi.

8. Moffetlar - lotincha mofete - yomon xidli bug‘lanish joyi, bunday xid tarqalgan chuqurlik yoki botiq joylarni o‘lim vodiysi deb atashadi.

36-Rasm. Shamol va oqimlar geologic ishi.

(Markaziy Amerikada) 1835 yilda 50 km³, Krakatau vulkanidan 1883 yilda 50 km³, Taravera vulkanidan (Yangi Zelandiyada )

1886 yilda 1,5 km³ chakik jinslar otilib chiqib krater atrofiga to‘plangan

Vulkan krateridan otilib chiqadigan jinslar qar xil masofagacha boradi. Yirik jinslar kraterdan 500 m dan 10-20 km gacha, qum 200-300 km gacha, kul va chang 600-700 km va undan qam uzoqqa borib tushishi mumkin.