Chirchiq davlat pedagogika instituti

Yoq burchaklarining doimiylik qonuni

Xar bir mineral kristali odatda o‘ziga xos qiyofada bo‘ladi.Masalan, kvars kristali geksogonal prizma va piramida kombinatsiyasida,pirit kristalli esa kub shaklida bo‘ladi.

T abiatda ko‘pchilik minerallarning kristallari ideal shaklda uchramaydi.

Aksariyat kristallarning chegaralovchi elementlari (yoqlari,qirralari,uchlari) takomillashmagan,ba’zi bir mineral yoqlarining shakli, o`lchami esa o`zgargan xolda bo‘ladi.Bunga kvars kristali misol bo‘ladi. (7-rasm)

Kvars mineralining turli qiyofali kristalida ma’lum yoklari orasidagi burchak ulchami doimo bir xil kiymatda bo‘ladi,bu yok burchaklarining doimiylik konuni deb ataladi .

Kvars yok burchaklarining doimiyligi quyidagilar Bilan ifodalanadi :

Yoqlar orasidagi burchak Qaranjo goniometri (8-rasm)yordamida o`lchanadi.Qaranjo goniometridan tayyorlanadi.

Buning uchun transportir asosiy markaziga eni 0.5 sm , uzunligi 10sm bo‘lgan metall lineyka o`q yordamida o`rnatiladi.Qoronjo goniometri shu tariqa yasaladi. Bu asbobdan foydalanish usuli Amaliy dars jarayonida tushuntiriladi.