Chirchiq davlat pedagogika instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi "tasdiqlayman"

persona non grata
ning (ya'ni, tur nobud bo`lmaydi) qoidasi 
qo`llaniladi. Fuqarolik huquqida ashyolarning xususiy va turga xos alomatlari bilan 
belgilanadigan ashyolarga bo`linishi katta ahamiyatga ega. Ayniqsa majburiyatlarni 
ijro etishda, burchni natura holida bajarilishida bunday bo`linishning o`rni beqiyos. 
Bo`linadigan va bo`linmaydigan ashyolar. 
Bo`lish natijasida har qaysi qismi 
butunning xossalarini o`zida saqlab qoladigan va shu bilan birga o`zining xo`jalik 
(maqsadli) ahamiyatini yo`qotmaydigan ashyo bo`linadigan ashyo hisoblanadi. 
Masalan, bir qop un, bir qop kartoshka, bir bidon paxta yog`i kabi. Bo`linmaydigan 
ashyolar bo`lish natijasida qismlari dastlabki ashyo (butun) ning xossalarini 
yo`qotadigan, uning xo`jalik (maqsadli) ahamiyatini o`zgartiradigan ashyo 
bo`linmaydigan ashyo hisoblanadi (FKning 88-moddasi). Bo`linmaydigan ashyolarga 
shkaf, stol, televizor kabilar kiradi. 
Fuqarolik huquqida ashyolarning asosiy va mansub ashyolarga 
bo`linishi ham 
(FKning 90-moddasi) huquqiy ahamiyatga egadir. Mansub ashyo deb asosiy ashyoga 
xizmat qilishga tayinlangan va umumiy xo`jalik maqsadi jihatidan u bilan bog`liq 
bo`lgan narsalarga aytiladi. Masalan, asosiy ashyo qulf bo`lsa, unga mansub ashyo 
kalitdir. 

---

79 
Mansub ashyo, agar qonunda yoki shartnomada boshqacha tartib belgilab 
qo`yilmagan bo`lsa, asosiy ashyoning taqdiriga bog`liq bo`ladi. Binobarin, asosiy 
ashyo to`g`risidagi shartlar mansub ashyoga ham doirdir. Masalan, birovning 
egaligiga yoki vaqtincha foydalanishiga asosiy ashyo o`tsa, mansub ashyo ham u 
bilan birga o`tadi. Ammo qonun yoki shartnomada boshqacha hollar ham belgilanishi 
mumkin, ya'ni asosiy ashyo birovga o`tkazilganda mansub ashyoning qoldirilishi 
to`g`risida alohida kelishuv ham bo`lishi mumkin. 
Mansub ashyodan uning tarkibiy qismini ajratish kerak. Ashyodan uni 
zararlantirmay va qiymatini jiddiy ravishda tushirmay ajratilishi mumkin bo`lmagan 
har narsa ashyoning tarkibiy qismi hisoblanadi. Agar, masalan, velosipedning nasosi 
mansub ashyo bo`lsa, avtomashinaning radiatori ashyoning tarkibiy qismi 
hisoblanadi.